بررسي اثر اجراي طرح تجهيز و نوسازي اراضي بر بهره‌وري در شاليزارهاي استان مازندران

Study of the Effect of Implementing Land Equipping and Renovation Project on productivity in Paddy Fields of Mazandaran Province

افزايش توليد برنج در ايران با توجه به كميابي منابع توليد مستلزم افزايش بهره­ وري است. در راستاي دستيابي به اين هدف، طرح تجهيز و نوسازي اراضي در كشور به اجرا درآمده است. از آنجا كه مهم­ترين استان توليدكننده برنج در ايران استان مازندران است، لذا هدف اصلي اين مطالعه بررسي اثر اجراي طرح تجهيز و نوسازي اراضي بر بهره­ وري در شاليزارهاي استان مازندران مي­باشد. به اين منظور اطلاعات مورد نياز از طريق تكميل پرسشنامه از هفت شهرستان استان مازندران، براي سال زراعي 97-1396 جمع­آوري شد. شاخص ترنكوئيست-تيل براي محاسبه بهره وري كشت اول برنج مورد استفاده قرار گرفت. سپس براي بررسي عوامل موثر بر بهره ­وري، الگوي رگرسيون معمولي برآورد شد. همچنين براي تعيين عوامل متمايز كننده شاليكاران به دو گروه؛ افراد داراي بهره ­وري بالاتر و پايين­تر از متوسط نمونه؛ الگوي لاجيت تخمين زده شد. نتايج نشان مي­دهد عواملي مانند طرح تجهيز و نوسازي اراضي، اجاره­بهاي زمين، منطقه جغرافيايي (غرب در مقابل شرق استان)، تكنولوژي توليد در قالب رقم محصول (محلي در مقابل پرمحصول)، تخصص و كشت دوم تأثير مثبت بر بهره ­وري داشته درحاليكه مقياس توليد هيچگونه اثري بر بهره ­وري ندارد. همچنين محاسبه اثر نهايي حاصل از الگوي لاجيت نشان دهنده آن است كه طرح تجهيز و نوسازي اراضي از عوامل مهم و اثر گذار بر بهره ­وري برنج مي­باشد بطوريكه با اجراي اين طرح احتمال اينكه شاليكاران در كشت اول خود بهره­ وري بالاتر از متوسط نمونه را تجربه كنند 28 درصد افزايش مي­يابد. لذا با توجه به اينكه اجراي اين طرح سالهاي طولاني به طول انجاميده، توجه به انجام هرچه سريعتر اين طرح در ساير نقاط استان توصيه مي ­شود.

Increasing rice production in Iran due to the scarcity of production resources requires increasing productivity. In order to achieve this goal, the land equipping and renovation project has been implemented in the country. Since the most important rice - producing province in Iran is Mazandaran province, the main goal of present study is to analysis the effect of implementing land equipping and renovation project on productivity in paddy fields of Mazandaran province. For this purpose, the required information was collected by filling out a questionnaire from seven cities of Mazandaran province for the crop year 2017-18. The Tornqvist-Theil index was used to calculate the total factor productivity of first cultivation rice. Then, to investigate the factors affecting productivity, linear regression models was estimated using ordinary least squares method. Also, logistic regression model was used to determine factors distinguish between high productivity farmers and low productivity ones in first cultivation rice. The results show that in both linear and logistic models, the variables of land equipping and renovation project, land rent, geographical area (east vs. west of the province), production technology in the form of improved varieties (high yield vs. local) and doing second cultivation, as well as specialization of farmer have had a positive effect on productivity while the scale of production has no effect on productivity. The calculation of the marginal effect based on the Logit model shows that the land equipping and renovation program is one of the most important factors affecting rice productivity so that the implementation of this project have caused to increase probability of achieving a higher than “average productivity of all farmers” up to 28 percent. Based on the results, considering that implementation of land equipping and renovation project has taken many years, it is recommended to pay attention to implement it as soon as possible in other parts of the Mazandarn province.