مفهوم «احساس» در آثار نخستين شلايرماخر

در نظام الاهياتي شلايرماخر، مفهوم احساس جايگاه مهمي دارد و شالودة تجربة ديني در نگاه او مبتني بر آن است. سؤال پژوهشي مقالة حاضر، دربارة مفهوم احساس (Gefühl) از نگاه شلايرماخر با توجه به آثار او تا سال 1792 ميلادي است. شلايرماخر در زمانه­اي زيسته كه مواجهة فيلسوفان با مسائل مابعدالطبيعه و الاهيات، نسبت به دوران باستان و قرون وسطي تفاوت­هاي چشمگيري يافته است. هرچند موضوعات اصلي فلسفه هم‌چون خدا، نفس و جاودانگي آن، محوريت خود را از دست نداده­ بودند، اما فيلسوفان از افقي ديگر به آن‌ها مي‌نگريستند و اين سبب انقلابي در نظام­هاي الاهيات مدرسي شد. شلايرماخر از يك سو در رداي كشيش مسيحي پا به ميدان مي‌نهد كه متأثر از جريان فلسفة كانتي و انديشه­هاي اوست؛ از سوي ديگر او به دنبال تعريفي دوباره از دين با توجه به مفهوم احساس است تا بتواند دين را از فروكاست به اخلاق كانتي برهاند. او در رساله­هاي نخستين خويش با تأثيرگرفتن از ارسطو و فيلسوفان يوناني و جريان فلسفة استعلايي كانت، حول مفهوم احساس مي­كوشد دينداري و الاهيات مسيحي را از سيطرة انديشه­هاي­ كانت و عقل­گرايي دورة روشنگري نجات دهد؛ در اين مقاله مي­كوشيم با تأكيد بر آثار اوليه­ شلايرماخر تا سال 1792 سير تحولات مفهوم احساس را بررسي كنيم.