تاثير مداخله آموزشي مبتني بر نظريه رفتار برنامه ريزي شده بر انجام ماموگرافي در زنان ايراني: يك كارآزمايي كنترل شده تصادفي

Effect of Educational Intervention Based on the Theory of Planned Behavior on Mammography Performance in Iranian Women: a Randomized Controlled Trial Study

اهداف: سرطان پستان در آسيا و از جمله ايران اولين علت مرگ از سرطان در بين زنان است. ماموگرافي در تشخيص زودهنگام سرطان پستان توانايي كشف نزديك به 73 درصد موارد را دارد. مطالعه حاضر با هدف تعيين تاثير مداخله آموزشي بر انجام ماموگرافي در بين زنان مراجعه كننده به مراكز بهداشتي درماني با استفاده از تئوري رفتار برنامه‌ريزي شده انجام شد. مواد و روش كار: اين مطالعه كارآزمايي باليني روي 140 نفر از زنان مراجعه كننده به مراكز بهداشتي درماني شهر خرم آباد در سال1397 انجام شد كه به صورت تصادفي ساده انتخاب و در دو گروه مداخله و كنترل(هر گروه 70 نفر) قرار گرفتند. ابزارگردآوري اطلاعات شامل پرسش نامه اطلاعات دموگرافيك، پرسش نامه آگاهي و پرسش نامه محقق ساخته مبتني بر سازه هاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده بود. مداخله طي 4 جلسه 60 دقيقه اي براي گروه مداخله برگزار شد. هر دو گروه پرسش نامه ها را قبل و 3 ماه بعد از مداخله تكميل نمودند. داده ها در نرم افزار spss23 و توسط آزمون هاي آماري كاي دو، تي تست مستقل و تي زوجي تجزيه و تحليل انجام شد. يافته ها: بين دو گروه، قبل از مداخله، از نظر ميانگين نمرات آگاهي، نگرش، هنجارهاي انتزاعي، كنترل رفتاري درك شده، قصد رفتاري و رفتار انجام ماموگرافي تفاوت آماري معناداري وجود نداشت(05/0p>)، بعد از مداخله آموزشي، ميانگين(انحراف معيار) سازه هاي آگاهي)5.07 (10.97، نگرش) 4.20(82/39، هنجارهاي انتزاعي(5.35 (26.54، كنترل رفتاري درك شده(4.56 40.23 ( و قصدرفتاري (2.78) 8.87بود. همچنين اختلاف ميانگين (خطاي معيار) سازه هاي فوق الذكر به ترتيب، 2.02(0.71)، 1.61(0.7), 2.30(0.91), 3.61(0.7) ، 1.56(0.37)بود و همه سازه هاي ذكر شده از لحاظ آماري معنادار بودند (05/0p<). پس از مداخله، ميزان و درصد انجام ماموگرافي در زنان گروه مداخله (3/44)31 نسبت به گروه كنترل(3/4)3 تفاوت معناداري وجود داشت(p<0.001) . نتيجه گيري: يافته هاي پژوهش حاضر اثربخشي برنامه آموزشي مبتني بر تئوري رفتار برنامه ريزي شده در ارتقاء ماموگرافي را تأييد كرد.

Aims: Breast cancer is the leading cause of cancer death among women in Asia, including Iran. Mammography is used for the early detection of breast cancer for about 73% of cases. This study aimed to determine the effect of educational intervention on mammography among women referring to health centers using planned behavior theory. Materials & Methods: This randomized controlled trial study was conducted on 140 women referring to Health Centers in Khorramabad in 2018 who were randomly selected and divided into two experimental and control groups. Data collection tools consisted of a demographic information questionnaire, knowledge, and researcher-made questionnaire based on the TPB structures. The intervention was held in four 45 minute sessions for four weeks. Both groups completed the questionnaires before and three months after the intervention. The data were analyzed by SPSS 23 software using chi-square, independent t-test, and paired t-test. Findings: After the educational intervention, Mean±SD constructs of knowledge, attitude, subjective norms, perceived behavioral control, and the behavioral intention was 10.97±5.07, 41.24±3.44, 26.54±5.3, 47.36±3.91, and 8.87±2.78, respectively. All the mentioned constructs were statistically significant (p<0.05). Moreover, the rate and percentage of mammography in women in the experimental group (31=44.3%) compared to the control group (3= 4.3%) was significantly different (p<0.001). Conclusion: The present study's findings confirmed the effectiveness of an educational program based on the TPB in promoting mammography.