مديريت خشكسالي در نواحي روستايي با تأكيد بر رويكرد تاب‌آوري (مورد مطالعه: شهرستان كنگاور)

روند فزاينده‏اي در بروز بلاياي طبيعي وجود دارد؛ روندي كه در طول زمان افزايش يافته و بلاياي مرتبط با تغيير اقليم از جمله خشك‏سالي شايع‏ترين آن‏ها بوده است و هنگامي تبديل به مسئله مي‏شود كه اثرهايي در جامعه داشته باشد و اين نيز به آسيب‏پذيري جامعه نسبت به خشك‏سالي بستگي دارد. بنابراين،آنچه اهميت دارد نحوهمواجهه با آن است؛يعني با توجه به اثرهايچشم‏گيري كه دارد، چه اقداماتي براي مقابله با آن انجامگرفته است. به اين معني كه اعمال مديريت در خشك‏سالي گامي مهم در جهت كاهش ميزان خسارت اين پديده و تحت كنترل درآوردن آثار آن است. رويكرد غالب براي مديريت آن در بيشتر نقاط جهان هنوز انفعالي است؛به اين صورت كه تمركز اقدامات پس از وقوع حادثه را شامل مي‏شود. بنابراين، با واردكردن رويكرد تاب‏آوري به فعاليت‏هاي چرخه مديريت بلايا مي‏توان به رويكرد جامعي براي مديريت خشك‏سالي دست يافت كه در آن با به‏كارگيري ظرفيت‏هاي روستايي مي‏توان اثرهاي نامطلوب خشك‏سالي را به حداقل رساند. در اين رويكرد بر ظرفيت‏ها، مشاركت، و توانمندسازي و يادگيري جامعه روستايي براي مقابله با بلايا تأكيد مي‏شود. پژوهش حاضر به لحاظ هدف كاربردي و به روش كمّي انجام شده‏است.نگارندگان در صدد بررسي ارتباط بين سرمايه‏هاي اجتماع و تاب‏آوري با ميانجيگري متغيرهاي مديريت بلايا در برابر خشك‏سالي‏اند. داده‏هاي مورد نياز در اين پژوهش با بهره‏‏گيري از روش كتابخانه‏اي و ميداني گردآوري شده‏است. جامعه آماري پژوهش شامل 13000 نفر از افراد روستايي شهرستان كنگاور است. حجم نمونه از طريق فرمول كوكران و به تعداد 492 نفر انتخاب شده‏است. پايايي پژوهش با روش آلفاي كرونباخ نشان‏دهنده پايايي7.0است كه ضريب به‏دست‏آمده قابل اتكاست. به‏منظور بررسي وضعيت سرمايه‏هاي اجتماع قبل و بعد از اقدامات انجام‏شده از آزمون‏ تي زوجي استفاده شد كه نشان‏دهنده معناداربودن تفاوت بود. همچنين، به‏منظور بررسي ارتباط و تأثير متغيرها معادلات ساختاري به‏كار گرفته شد كه با استفاده از آزمون تي روابط بين متغيرها معنادار شناخته شد و سرمايه‏هاي اجتماع با ميانجيگري چرخه مديريت بلايا 50درصد از تغييرات تاب‏آوري را تبيين مي‏كند؛ به اين صورت كه سرمايه اجتماعي كمترين و سرمايه فيزيكي بيشترين تأثير را بر تاب‏آوري داشته است.