مفهوم فضا در پديدارشناسي كاسيرر، هايدگر و اشميتس

مفهوم فضا از آغاز فلسفه و تفكر انتزاعي در يونان باستان همواره درون‌مايه و موضوعي بنيادين بوده و به دليل تغيير و تحولات فرهنگي‌ـ‌تاريخيِ فضامندي در طول تاريخ معرفت در معرض تغييرات اساسي قرار گرفته است. در آغاز فلسفه‌ورزي، سوالي متافيزيكي درباره سرآغاز يا علت نخستين (آرخه) همه چيزها وجود داشته كه مفهوم فضا به سان مفهومي بنيادين، پاسخي براي آن به شمار مي‌آيد. خطوط اصلي مباحث فلسفي در يونان باستان كه در فلسفه افلاطون و ارسطو جريان داشته، در چهارچوب هندسه اقليدس و جهان‌بيني بطلميوسي انديشيده شده است. در دوران جديد دكارت، لايبنيتس و كانت سعي كرده‌اند فضا را به لحاظ مفهومي تحت تاثير چرخش كوپرنيكي و فيزيك نيوتني قرار دهند. سرانجام، تصاوير فضايي در پي طرح مسائل فيزيولوژيك به‌واسطه هندسه نااقليدسي و به‌ويژه از طريق پديدارشناسي به چالش كشيده مي‌شود. از اينجاست كه بازشدن پاي مفاهيم پديدارشناسانه در فلسفه و رشته‌هاي ديگر كه مدار آن‌ها بر مفهوم فضا است جالب توجه و علاقه پژوهندگان به مباني پديدارشناسي تواند بود. لذا وجهه همت در اين مقاله شرح و بسط تحليلي‌ـ‌توصيفي راي‌هاي سه پديدارشناس صاحب نظر (ارنست كاسيرر، مارتين هايدگر و هرمان اشميتس) است در باب فضا. اين سه فيلسوف بناي نظريه خود را بر نقد شيوه تحصلي (پوزيتيويستي) گفتار از فضا نهاده‌اند. اين شيوه كه دكارت و نيوتن در پيش گرفته بودند در دوران اخير به تماميت مي‌رسد. در اين مقاله بر سر بحث از مباني فلسفي فيلسوفان نام برده مي‌رويم. بحث فضا را نزد هر يك از اين سه فيلسوف از وجهه نظر به مفهومي كليدي در سيستم فلسفي وي پيش مي‌بريم. از همين روي نزد كاسيرر مفهوم فضاهاي سمبليك، نزد هايدگر مفهوم در‌ـ‌جهان‌ـ‌بودن و نزد اشميتس مفهوم فضاي بدون سطح و فضاي تنانه را مدار بحث قرار مي‌دهيم.