تبيين اخلاق زيست‌محيطي شهروندان در تعالي محيط‌‌‌زيست: ارائه مدل مفهومي

امروزه بحران زيست‌محيطي شهرها، ناشي از نگرش مادي بشر به نظام محيط‌‌زيست و به تبع آن اخلاق نادرست شهروندان در مواجهه با آن است.  اين در حالي است كه در جهان‌بيني توحيدي، عالم هستي، يك واحد يكپارچه است كه تمامي موجودات آن در مسير رشد و تعالي، در حال حركت و هدايت هستند؛ به‌طوري‌كه نمي‌توان هدفي جز معاد و بازگشت به سوي خداوند براي آن تصور نمود. در اين جهان‌بيني، شهروندان نه تنها مسئوليت بهره‌برداري عادلانه و امانتدارانه از عناصر محيط‌زيست را دارند، بلكه مسئوليت حفظ، ارتقاء و سير تعالي تمامي عناصر محيط‌‌زيست به سوي كمال مخصوص خود و هدف خلقتشان را نيز دارند. هدف اين پژوهش تبيين نقش اخلاق زيست‌محيطي شهروندان در تعالي محيط‌زيست بر اساس آموزه‌هاي قرآني با بهره‌گيري از تفسير‌الميزان است. در اين راستا به منظور تحليل گزاره‌هاي اخلاقي قرآن‌كريم، از روش تحليل محتواي كيفي استفاده گرديد. در اين پژوهش، كدگذاري، طبقه‌بندي و مقوله‌بندي متون انتخابي، توسط نرم‌افزار ATLAS.ti صورت گرفت. در مجموع از ميان گزاره‌هاي اخلاقي مرتبط با موضوع پژوهش، 590  كد استخراج گرديد كه پس از حذف كدهاي مشابه به 106 كد تقليل يافت. كدهاي باقي‌ مانده در 23 مؤلفه و 7 مقوله دسته‌بندي شدند و در نهايت در سه بعد جهان‌بيني، گرايش و اعمال و رفتار، مدل نهايي منتج‌شده از نتايج تحليل محتواي كيفي ارائه گرديد. مدل ارائه‌شده، تعالي اخلاق زيست‌محيطي شهروندان بر مبناي تفسيرالميزان است كه در آن سه بعد جهان‌بيني الهي شهروندان، گرايش به سمت كمال و اعمال و رفتار زيست‌محيطي شهروندان در چارچوب قوانين الهي مورد تأكيد بوده و انتظار مي‌رود كه اين نگرش منجر به تعالي محيط‌‌‌زيست شود.