ارزيابي روند بلندمدت عملكرد و ثبات آن در حبوبات ايران

تغيير اقليم تأثير زيادي بر عملكرد گياهان زراعي و نوسانات سالانه آن دارد و مطالعه روند اثرات گذشته براي تدوين سياست‌هاي آينده از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. در اين مطالعه داده‌هاي سالانه عملكرد ديم و آبي حبوبات اصلي كشور شامل نخود، لوبيا و عدس و همچنين كل حبوبات از آمارنامه‌هاي منتشرشده از سال زراعي 62-1361 تا 95-1394 در پايگاه اطلاعاتي وزارت جهاد كشاورزي استخراج شد. با تحليل رگرسيون روند بلندمدت عملكرد و سطح زيركشت، باقيمانده نسبي و آنومالي سالانه عملكرد، ضريب تغييرات عملكرد مورد بررسي قرار گرفت. به‌علاوه، با كاربرد مدل فينلي ويلكينسون وضعيت ثبات عملكرد حبوبات كشور بررسي شد. يافته‌ها نشان دادند كه به‌جُز عملكرد عدس ديم كه سالانه 0.6 كيلوگرم در هكتار كاهش پيدا كرده، عملكرد ساير حبوبات افزايش يافته است كه در اين بين، لوبياي ديم و آبي با افزايش سالانه به‌ترتيب 25.17 و 21.87 كيلوگرم در هكتار بيشترين افزايش عملكرد سالانه را داشته‌اند. ضريب تغييرات عملكرد تمامي حبوبات، ثابت يا افزايشي بوده است و ثبات عملكرد تمامي حبوبات هرساله كاهش قابل‌توجهي يافته است كه در اين بين لوبياي آبي و ديم، با وجود افزايش عملكرد سالانه بيشترين بي‌ثباتي عملكرد را داشته‌اند. سطح زيركشت نخود و عدس آبي و لوبياي ديم كاهش و ساير حبوبات افزايش يافته است، اما به‌دليل اين‌كه تغييرات سطح زيركشت نيز به‌طور كلي در جهت افزايش بي‌ثباتي عملكرد بوده است، ثبات عملكرد هرساله افزايش پيدا كرده است. بنابراين تدوين سياست‌هاي كلان به منظور حمايت از عملكرد و ثبات حبوبات ضروري به‌نظر مي‌رسد.