نفوذ و گسترش آيين بودا در چين؛ عوامل و آثار

به‌استناد شواهد كافي، آيين بودا جنبشي ساختارشكن در برابر آيين هندو بود. گرچه اين آيين موجوديت خود را مرهون دستگاه فكري برهمني است و اساساً در هند سربرآورد، ليكن بيشترين شكوفايي آن در كشورهاي خاور دور اتفاق افتاده است. كشور چين از اين حيث در خور توجه ويژه‌اي است؛ زيرا اولاً مدخل اصلي ورود آيين بودا به خاور دور بوده و ثانياً آيين بودا در اين كشور منشأ آثار برجسته‌اي شده است و فرآورده‌هاي فكري ايجادشده، به‌تدريج به كشورهاي ديگر شرق دور صادر شده‌اند. يافته‌هاي پژوهش حاضر كه با هدف تبيين عوامل و آثار نفوذ آيين بودا در چين به‌روش توصيفي‌تحليلي صورت گرفته است، نشان مي‌دهد كه يكي از موجبات اصلي نفوذ آيين بودا در چين، رهيافت شمول‌گرا و آموزه‌هاي نظام‌مند آيين بوداي مهايانه است. همچنين شباهت اديان بومي چين با آيين بودا را مي‌توان دومين عامل اثربخش اين نفوذ در نظر گرفت. بدين‌سان، آيين بودا نه به‌مثابۀ يك دين بيگانه، بلكه به‌عنوان ديني منطبق با اديان بومي خاور دور عرضه شد و آثار متعددي را در عرصه‌هاي فرهنگ و هنر، نظير شمايل‌نگاري، زبان، الهيات، اخلاق، شعائر ديني و ظهور اديان تلفيقي موجب شد.