تأثير دسترسي به زيست‌توده و توانمندي‌هاي فناورانه بر سياست‌هاي اقتصاد زيستي: مقايسه ايران با كشورهاي منتخب

پژوهش حاضر به شكل كيفي و توصيفي و با استفاده از روش بررسي اسنادي به گردآوري و تحليل داده‌ها پرداخته است. از يك كدگذاري انتخابي براي استخراج رويكردهاي سياستي اقتصاد زيستي كشورها استفاده شد و سپس با تشكيل ماتريسي از رويكرد/ منابع به ازاي كشورهايي با بيش از 50 درصد زيست‌توده كشاورزي، جنگلي و آبزي، رويكردها برحسب دسترسي به منابع و توان نوآوري تحليل شدند. ضمن توجه اكثر كشورها به توسعه انرژي‌هاي زيستي، كشورهاي داراي رتبه نوآوري متوسط و پايين بر استفاده مطلوب از زيست‌توده در بخش كشاورزي تمركز دارند و كشورهايي با رتبه نوآوري بالا، دامنه اقتصاد زيستي را به حوزه‌هاي ديگري از جمله سلامت و زيست‌فناوري دريا نيز گسترش داده‌اند. راهكار كشورهايي كه مشابه ايران در منابع زيست‌توده گياهي محدوديت دارند بر سه اصل تأمين منابع جايگزين و تقويت توانمندي‌هاي فناورانه، توسعه بازار زيست‌داروها و همكاري‌هاي بين‌المللي استوار است. در كشور ايران اجراي سياست‌هاي مرتبط با توسعه بازار زيست‌داروها موفقيت‌آميز به نظر مي‌رسد، اما سياست استفاده از منابع جايگزين همچون زيست‌‌توده دريايي يا پسماند عمدتاً با مشكل ضعف توان فناورانه در بهره‌برداري و عدم توجيه اقتصادي مواجه است. تقويت توانمندي‌هاي فناورانه كشاورزي نيز تحت تأثير اختلاف نظر گروه‌هاي موافق توسعه فناوري‌هاي ژنتيكي و حاميان محيط‌زيست قرار گرفته و توسعه همكاري‌هاي بين‌المللي و منطقه‌اي به‌طور مؤثري محقق نشده است. توسعه ابعاد مختلف اقتصاد زيستي نيازمند همگرايي برنامه‌ها و سياست‌ها و داشتن راهبردهايي شفاف براي تقويت توان دسترسي و بهره‌برداري از ساير منابع به‌ويژه زيست‌توده‌هاي دريايي و بهبود ساختار نهادي براي جذب همكاري‌هاي منطقه‌اي يا بين‌المللي است.