نقش ميانجيگري حس انسجام در رابطه بين استرس ادراك‌شده با خستگي و درد در بيماران مالتيپل اسكلروزيس

زمينه و هدف: خستگي و درد از جمله مشكلات جسماني بيماران مبتلا به مالتيپل اسكلروزيس (MS: Multiple Sclerosis) است كه تحت تأثير نظام روان‌شناختي و استرس قرار دارند. در اين راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسي نقش ميانجي‌گر محافظت‌كننده حس انسجام در رابطه بين استرس ادراك ‌شده با خستگي و درد در اين بيماران انجام شد. روش بررسي: پژوهش مقطعي تحليلي حاضر در سال 1398 انجام شد. جامعه پژوهش را تمامي بيماران مبتلا به MS عضو انجمن MS شهرهاي تهران، قم و كرج تشكيل دادند. نمونه‌گيري به روش در دسترس و به ‌صورت چند مركزي در مراكز درمان MS شهرهاي تهران، قم و كرج انجام شد. در مجموع، 452 شركت‌كننده با ميانگين سني 9.36 ±38.45 سال وارد مطالعه شدند. از پرسشنامه‌هاي جهت‌گيري به زندگي آنتونوفسكي (Antonovsky) (1987) (OLQ13: Orientation to life questionnaire)، استرس ادراك‌ شده كوهن (Cohen) و همكاران (1983) (PSS: Perceived Stress Scale) و براي شاخص درد و خستگي از مقياس آنالوگ تصويري هيز و پترسون (Hayes and Patterson) (1921) (VASP: Visual Analogue Scale for fatigue and pain VASF) جهت اندازه‌گيري متغيرها استفاده شد. همچنين از ماكروي PROCESS براي SPSS به ‌منظور بررسي اثر ميانجي‌گر در سطح اطمينان 95 درصد بهره گرفته شد. يافته‌ها: درد و خستگي به ‌ترتيب با استرس ‌ادراك ‌شده و حس انسجام، رابطه مثبت و منفي معناداري داشت (0.001 P). حس انسجام توانست حدود يك‌چهارم از اثر كل استرس‌ ادراك ‌شده بر خستگي و درد را كاهش دهد؛ اما نتايج تنها براي خستگي با حضور متغيرهاي زمينه‌اي جنسيت، تحصيلات، وضعيت اشتغال و طول مدت بيماري معنادار باقي ماند ((0.14، 0.01)، 0.07= اثر غير مستقيم). نتيجه‌گيري: حس انسجام موجب كاهش اثر استرس ادراك ‌شده بر خستگي در بيماران مبتلا به MS مي‌شود؛ اما نقش مؤثري را در رابطه بين استرس ادراك ‌شده و درد ايفا نمي‌كند.