هويت‌هاي پنهان: بازخواني سورۀ نجم با نظر به الهگان عربي

از لات، عُزّي و منات در قرآن، يك‌بار در آيات سورۀ نجم ياد شده‌ است: «أَفَرَءَيْتُمُ اللَّاتَ وَ الْعُزَّي / وَ مَنَوه الثَّالِثَه الْأُخْرَي» [النجم: 2019]. از آنجا  كه اين الهگان داراي كاركرد ثبوتي در نظام توحيدي قرآن نبوده‌اند عملاً زمينه اي براي تداوم و بسط نيافته‌اند. نوشتار حاضر با كاوش در ديرينۀ اين الهگان و بازسازي كاركردهاي كهن‌شان مي‌كوشد بافت معنايي آيات قرآني مرتبط با آن ها را تبيين كند. پرسش اصلي در پژوهش حاضر اين است: ايزدبانوان (لات، عُزّي و منات)، در دوره‌هاي مختلف تاريخي چه كاركردهايي داشتند و هر يك از اين ها در كاربردهاي قرآني تا چه حد بازتاب پيدا كرده‌اند. مطالعات دربارۀ جنبه‌‌هاي نمادشناسي لات، عُزّي و منات نشان مي‌‌دهد كه اين الهگان در فرهنگ عربي نه فقط به مثابه خدايگان رجا و اميد كه به عنوان الهگان خوف هم تقديس مي‌شدند. در مجموع مي‌توان با تكيه بر مستندات تاريخي ادعا كرد كه در تركيب آيات سورۀ نجم، به اين خصلت‌هاي دوگانه تلويحاً اشاره شده‌ و تماماً به الله، خداي يكتاي اسلام بازگردانده شده‌اند.