تعهد اطلاع‌رساني پزشك معالج به اشخاص غير بيمار؛ مطالعه تطبيقي در حقوق ايران و ايالات متحده آمريكا

تعهد اطلاع‌رساني پزشك معالج به اشخاص غير بيماري كه از ناحيه اشخاص بيمار در معرض خطر جدي قرار دارند، نقش مهمي در حفظ و ارتقاي سلامت عمومي جامعه دارد. اين تعهد گاهي بدون افشاي نام بيماران، در مواردي مانند شيوع بيماري‌هاي اپيدميك خطرناك، بر عهده نهادهاي بالادستي مانند وزارت بهداشت قرار دارد. در مواردي نيز پزشك معالج به محض تشخيص بيماري خطرناك، ضمن افشاي نام بيمار، مكلف به اطلاع‌رساني به اشخاص غير بيمارِ در معرض خطر است. تعهد اطلاع‌رساني كه متضمن افشاي نام بيمار باشد، نخستين بار در حقوق آمريكا با پرونده «تاراسوف» مطرح شد. حقوق اين كشور، به تعيين ضوابط اين تعهد كه استثنايي بر اصل رازداري و حفظ محرمانگي در حقوق پزشكي محسوب مي‌شود، پرداخته است. علي‌رغم اهميت موضوع، حقوق ايران در اين خصوص حكم صريحي ندارد. اما علاوه بر دلالت ضمني برخي مقررات قانوني، بر اساس برخي قواعد فقهي همچون وجوب حفظ جان مسلمان مي‌توان في‌الجمله وجود چنين الزامي را براي پزشك معالج پذيرفت. به علاوه اين تعهد، مصالح ملزمۀ مورد تأكيد شريعت مانند حفظ نفس و حفظ مال را تأمين مي‌نمايد. لذا حتي بر فرض عدم پذيرش و ترديد در دلالت ادله اوليه بر وجوب چنين تكليفي، حاكم اسلامي براي تأمين مصالح فردي و اجتماعي، مي‌تواند چنين تكليفي را با ضوابط و شرايط معين بر عهدۀ پزشك معالج بار نمايد. البته با توجه به اينكه تعهد اطلاع‌رساني، استثنايي بر اصل رازداري و حفظ محرمانگي است، تعيين شرايط و ضوابط آن از جمله تعيين بيماري‌هاي موجد تعهد و تعيين اشخاص غير بيمار ذي‌نفع، با استفاده از ضوابطي مانند ضابطه «قابليت شناسايي» ضروري است.