تحليل جامعه‌شناختي شعر «شاملو» و «ابوماضي» بر پايه نظريه «زالامانسكي»

تحولات اجتماعي از آغاز قرن بيستم تا‌كنون در ادبيات ايران و لبنان بازتابي ويژه داشته ‌است و شعر «شاملو» در ادبيات معاصر ايران و «ابو‌ماضي» در ادبيات معاصر لبنان از منظر بازتاب تحوّلات اجتماعي اهميّتي ويژه دارند. مقالۀ پيش روي با هدف تبيين بازتاب رخدادهاي اجتماعي در شعر شاملو و ابوماضي بر پايه نظريّۀ محتواهاي مسلط «هنري زالامانسكي» مبني بر «جامعه‌شناسي ادبيّات» با رويكردي توصيفي تحليلي بر اساس مكتب آمريكايي ادبيّات تطبيقي انجام شده‌ است. دستاورد پژوهش نشان مي‌دهد كه تحوّلات اجتماعي معاصر ايران و لبنان در شعر شاملو و ابوماضي، كاركردي آشكار داشته و مضاميني مشترك در شعر متعهّد اين دو شاعر ايراني و لبناني پديد آورده ‌است. پاسخ و راهكار اين دو شاعر در قبال معضلات جامعۀ خود كه از ديدگاه زالامانسكي، اين پاسخ در انواع ادبي گوناگون متبلور مي‌شود «مبارزه براي آزادي» است. شاملو مبارزه با خفقان رژيم پهلوي و ابوماضي مبارزه در برابر ستم‌هاي حكومت عثماني را به تصوير كشيده ‌است. مفاهيمي چون رنج مهاجرت، وطن‌دوستي، انتقاد از فقر و رنج مردم، شكوه از استبداد حاكم، روشنگري و ظلم‌ستيزي، آزادي‌خواهي و عدالت‌جويي از مفاهيم اجتماعي شعر اين دو شاعر است. اين مضامين با توجه به نظريۀ زالامانسكي كه برخي ادبا تنها به روايت تجربه‌هاي اجتماعي خود بدون بهره‌مندي از زيبايي‌آفريني ادبي مي‌پردازند و رويكرد برخي ديگر خلاقانه و هنرمندانه است، توسط هر دو با تخيّل‌گرايي و تصويرآفريني شاعرانه سروده شده است.