هدف و شيوه‌هاي ايجاد طنز در «وغ‌وغ ساهاب» بر پايۀ نظريۀ جامعِ طنزِ كلامي

در اين مقاله، يكي از مهم ترين آثارِ طنز در تاريخ ادبيات فارسي (وغ وغ ساهاب) بر پايۀ «نظريۀ جامع طنز كلامي» بررسي و تحليل شده است. اين اثر در هر شش متغيّرِ نظريۀ يادشده، ويژگي هايي ممتاز دارد، امّا تمركزِ اين پژوهش بر سه متغيّرِ هدف (موضوعاتِ موردِ تمسخرِ نويسندگانِ اثر)، تقابلِ انگاره و مكانيزمِ منطقي (شيوۀ ايجادِ طنز) بوده است. يكي از مهم ترين ويژگي هاي سبكيِ «وغ وغ ساهاب» اين است كه هر دو ويژگيِ طنزآميز بودنِ يك متن روايي را دارد؛ هم پايان بندي در پيرنگِ قضايا در تقابل با انتظارِ خواننده قرار مي گيرد (مانندِ سطرِ ضربه در جوك‌ها) و هم خطوطِ طنز در سرتاسر قضايا پراكنده شده است. نكتۀ ديگر آن است كه انتظارِ هدف قرار دادنِ افرادِ برون گروه و نشان دادنِ همبستگي و تعلّق به يك گروه (افرادِ درون گروه) كه ابزاري معمول برايِ ايجادِ طنز است، در «وغ وغ ساهاب» نقض شده است. در اين مقاله، دو نوع تقابلِ انگارۀ سنّت/ مدرنيزم و ظاهر/ باطن، افزون بر انگاره هاي معرفي شده در نظريه يادشده، بازشناسي شده است. اغراق، متاطنز (خودانعكاسي)، مجاورت، نتيجه، قياس غلط و وارونه نقشي از مكانيزم هاي پركاربردِ ايجاد طنز در اين اثر است.