كاربست روش ميان‌يابي وزن‌دار در تحديد پهنه‌هاي بارزه‌مند ميراثي و حفاظت كالبدي از منظر تاريخي شهر* (موردپژوهي: شهر قديم لار)

منظر تاريخي شهر را لايه‌هاي متنوعي از ارزشمندي‌هاي نهان و آشكار تكوين مي‌بخشند. اين ارزش‌ها موجب تمايز منظر تاريخي هر شهري نسبت به ساير شهرها مي‌شوند. حفاظت و ارتقا مبتني بر شناخت دقيق و درك درست از زمينه، موجب تداوم بارزه‌ها و ارزشمندي‌هاي منظر تاريخي مي‌شود. اين مقاله، در خلأ روش‌شناسانه تعيين و تحديد پهنه‌هاي حفاظت از ميراث و منظر تاريخي و پاسخ به نارسايي تعريف حريم عناصر ارزشمند ميراثي، درصدد ارائه شيوه‌اي نوين با هدف حفاظت كالبدي از ويژگي‌هاي كالبدي (شامل ابعاد معماري و طبيعي) منظر تاريخي شهر قديم لار بوده است. روش آغازين در اين پژوهش، ارزيابي بارزه‌مندي پهنه‌هاي حفاظتي است كه بر اساس چهار دسته معيار شامل؛ ارزش مبتني بر شواهد (كالبدي) ، ارزش تاريخي ، ارزش زيبايي‌شناختي و معماري و اصالت و يكپارچگي ، مورد سنجش قرار گرفته و بدين منظور، دو رويكرد حفاظت نقطهمبنا (مبتني بر تك‌عناصر واجد ارزش ميراثي) و پهنه‌مبنا (بر مبناي حريم عناصر و پهنه‌هاي حفاظت) هم‌زمان مورد توجه بوده‌اند. اين پژوهش با بسط تعريف پهنه‌هاي حفاظتي، از جمله مطالعات كاربردي بوده و در پيشبرد آن، از روش‌هاي كيفي و كمي به شيوه تلفيقي استفاده شده‌ است. در ابتدا، و با نگاهي نقطهمبنا از طريق برداشت ميداني و مصاحبه با كارشناسان، نقاط ارزشمند و ميراثي موجود در بافت (علاوه بر عناصر ثبتي) شناسايي شده‌اند. اين مرحله، به منظور تدقيق و گسترش حوزه شمول عناصر ارزشمند ميراثي بوده است. سپس به كمك وزن‌دهي معيارها توسط متخصصين و وارد كردن آن در فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP)، نسبت به رتبه‌بندي اهميت معيارها و زيرمعيارهاي بارزه‌مندي اقدام شده است. در گام بعدي، با استفاده از شيوه درون‌يابي در نرم‌افزار GIS، پهنه‌هاي حفاظت بافت تاريخي شهر لار حول نقاط ارزشمند در قالب پهنه‌هاي بارزه‌مند تعيين شده‌اند. اين پهنه‌ها در سه سطح؛ واجد بارزه‌مندي زياد (درجه 1)، بارزه‌مندي متوسط (درجه 2) و بارزه‌مندي كم (درجه 3) پيشنهاد شده‌اند. تعيين اين پهنه‌ها، ملاكي براي در نظر گرفتن ضوابط مداخله و نيز حفاظت از منظر تاريخي شهر خواهد بود.