اصول سامان‌دهي حفاظت‌مبناي معابر تاريخي به روش الگوبرداري قياسي تجارب سامان‌دهي ايران و ساير كشورها (مورد پژوهي: سنجش وضعيت سامان‌دهي يك معبر تاريخي سواره و پياده اصفهان)

معابر، قوي‌ترين فضاهاي شهري و استخوان‌بندي اصلي شهر و به تبع آن، بافت تاريخي هستند. در گذشته نيز هندسه شهر تاريخي، برگرفته از راسته بازارها و گذرها بود، اما با ورود وسايل نقليه و به دنبال آن خيابان‌كشي‌هاي شطرنجي در بافت تاريخي، هندسه ارگانيك و سلسله ‌مراتب شبكه معابر، انسجام و ساختار بافت، در هم‌ شكست. مسئله اصلي اين پژوهش، تأمين دسترسي مطلوب در عين حفاظت از ارزش‌هاي بافت تاريخي بوده كه نيازمند تدوين چارچوب حفاظت‌مبناي سامان‌دهي معابر تاريخي است تا جوانب حفاظت از هويت تاريخي، روحيه انساني، مسائل اجتماعي و در عين حال، تأمين دسترسي سواره را پاسخ‌گو باشد. تجارب سامان‌دهي معابر تاريخي ايران نشان مي‌دهند دغدغه اصلي، تأمين دسترسي سواره بوده است. ناكارآمدي سامان‌دهي‌هاي گذشته با وجود هزينه‌ هنگفت، اين ضرورت را ايجاب مي‌نمايد تا با الگوبرداري قياسي تجارب جهاني در اين زمينه مشخص شود كه اصول سامان‌دهي‌ حفاظت‌مبناي معابر تاريخي چه هستند؟ و شباهت‌ها و تفاوت‌هاي سامان‌دهي ايران و جهان كدام هستند؟ عدم انجام چنين مطالعه‌اي، سبب تكرار دور باطل ناكارآمدي سامان‌دهي‌ معابر تاريخي و عدم حفاظت آنها مي‌شود؛ در حالي كه مطالعات نشان مي‌دهند يكي از بيشترين عوامل ركود و متروك شدن بافت تاريخي، ناكارآمدي معابر است. تا كنون ديده نشده در زمينه سامان‌دهي معابر بافت تاريخي ايران با رويكرد حفاظت‌مبنا، مطالعات جامعي صورت پذيرند و ضعف ادبيات تحقيق در اين زمينه مشهود است. اين مقاله براي اولين بار، سامان‌دهي معابر بافت تاريخي ايران را با روش الگوبرداري قياسي با تجارب سامان‌دهي ساير كشورها مقايسه نموده است. هدف پژوهش حاضر، دست‌يابي به اصول سامان‌دهي حفاظت‌مبناي معابر بافت تاريخي است. روش داده‌اندوزي، كتابخانه‌اي و ميداني است. نتايج نشان دادند سامان‌دهي‌ معابر ايران، ناقص و فاقد برنامه و نگرش حفاظتي است. در نمونه‌ مطالعاتي نيز سامان‌دهي معبر پياده و سواره، ناقص با درجه كيفي ضعيف بود. در پايان، اصول سامان‌دهي حفاظت‌مبناي معابر بافت تاريخي و عصاره معابر تاريخي، به‌عنوان چارچوب اقدامات آينده ارائه شده‌اند.