برآورد ماهواره‌اي بخار آب قابل بارش (PWV) در جو ايران و تحليل همبستگي مكاني آن با فراسنج‌هاي آب و هواشناختي

بخار آب قابل بارش يكي از كميت‌هاي مهمِ هواشناسي، فيزيك جو، هيدرولوژي و تغييرات اقليمي است كه برآورد آن در پيش بيني مقدار بارش، وقوع سيلاب و ساير پارامترهاي هيدرولوژيكي مفيد مي باشد. امروزه از تصاوير ماهواره اي به ‌طور گسترده‌اي براي برآورد بخار آب قابل بارش و تحليل همبستگي آن با ساير فراسنج‌هاي آب و هواشناختي استفاده مي‌شود. هدف از پژوهش حاضر برآورد مقدار بخار آب قابل بارش و بررسي رابطه‌ي آن با شش متغير اقليمي از قبيل دما، فشار، رطوبت نسبي، درصد ابرناكي، بارش و سرعت باد در گستره‌ي جغرافيايي ايران با استفاده از داده‌هاي ماهواره مبنا مي‌باشد. داده‌هاي مورد استفاده با گام‌هاي زماني ماهانه و مكاني° 1°×1 در گستره‌ي اقليمي جو ايران براي دوره‌ي ‌داده‌برداري 2019 – 2003 انتخاب گرديد. براي بررسي رابطه‌ي بين بخار آب قابل بارش با متغيرهاي اقليمي، از ضريب همبستگي پيرسون استفاده شد. داده‌هاي رقومي استخراج شده پس از كنترل كيفي و پيش‌پردازش، توسط نرم‌افزارهاي تخصصي از قبيلENVI، ArcGIS و Grads براي ساخت لايه‌هاي رستري بر اساس مرز جغرافيايي كشور ايران به كار گرفته‌شد. بر اساس نتايج، ميانگين آب قابل بارش در جو ايران mm 12.7 ‌است كه در مقايسه با ميانگين جهاني (mm 21.6)، كم بودن مقدار آب قابل بارش در جو ايران را نشان مي دهد. از سويي ديگر مقدار آب قابل بارش در جو ايران از توزيع زماني و مكاني همگني برخوردار نيست. به طوري كه بيش ترين مقدار آن در ناحيه‌ي ساحلي جنوب و شمال و كمترين مقدار آن بر فراز سلسله جبال زاگرس، بخش‌هايي از شمال شرق و شرق ايران و در اولويت بعدي در نواحي بياباني ايران مركزي متمركز است. ميانگين همبستگي آماري (پيرسون) بين pwv با دما (R= %86)، با فشار (R= %89)، با رطوبت نسبي (R= %88)، با ابرناكي (R= %32)،  با بارش (R= %64) و سرعت باد (R= %67) بوده‌است.