تأثير ضربه قطرات باران بر هدررفت خاك از نوار‌هاي كشت در خاك‌هاي با بافت مختلف

ضعف پوشش گياهي روي سطح و محتواي اندك ماده آلي خاك از عواملي هستند كه حساسيت خاك هاي مناطق نيمه خشك به فرسايش خاك در نوارهاي كشت را افزايش مي دهند. اين پژوهش با هدف بررسي اثر ضربه قطرات باران بر رواناب و هدررفت خاك از شيارها در خاك‌هاي با بافت مختلف در منطقه نيمه‌خشك اجرا شد. نمونه هاي خاك از بافت هاي غالب خاك در دامنه هاي تحت فرسايش شياري در استان زنجان تهيه شدند. براي اين منظور، سه خاك با بافت مختلف ( لوم‌رسي، لوم‌سيلتي و لوم‌شني) در فلومي به طول 1 متر و عرض 0.6 متر با سه تكرار در شيب يكنواخت 10 درصد تحت باران شبيه‌سازي شده بررسي شدند. هر يك از خاك‌ها در دو حالت بارندگي: زير ضربه مستقيم قطرات و بدون ضربه قطرات باران تحت باراني با شدت 50 ميلي‌متر در ساعت به مدت 30 دقيقه قرار گرفتند. توليد رواناب و هدررفت خاك از شيارها در زمان هاي مختلف اندازه گيري شد. نتايج نشان داد توليد رواناب و هدررفت خاك تحت تأثير ضربه قطرات باران قرار گرفت ( p 0/01). بيش ترين و كم ترين تأثير ضربه قطرات باران بر توليد رواناب به ترتيب در خاك لوم‌رسي ( 2.95 برابر) و لوم‌شني (2.02 برابر) بود. از نظر هدررفت، خاك لوم‌شني حساس‌ترين خاك به اثر ضربه قطرات باران (3.66 برابر) و خاك لوم‌رسي مقاوم‌ترين ( 2.47 برابر) بود. توليد رواناب طي زمان در شيارها تحت ضربه قطرات باران از روند افزايشي پيروي كرد در حالي كه تغييرات زماني هدررفت خاك الگوي نامنظمي داشت. اين مطالعه نشان داد كه توليد رواناب در شيارها تحت بارندگي به شدت تحت تأثير توزيع اندازه ذرات خاك است در حالي كه هدررفت خاك از شيارها به پايداري ساختمان خاك وابسته است. بنابراين نگهداري پوشش سطح خاك نقشي مؤثر در جلوگيري از هدررفت خاك از شيارها تحت بارندگي دارد.