بررسي رابطه بين خشك‌سالي و روند فراواني طوفان‌هاي گردوغبار در غرب و جنوب غرب كشور

امروزه وقوع طوفان‌هاي گردوغبار علاوه بر تأثير مستقيم بر زندگي مردم، بر بخش كشاورزي اعم از زراعت، باغباني، منابع طبيعي و محيط‌زيست، اثرات نامطلوبي بر جاي گذاشته است. در اين پژوهش براي بررسي روند تغييرات فراواني روزهاي همراه با طوفان‌هاي گردوغباري (FDSD) و ميزان ارتباط آن با شاخص بارش استانداردشده SPI، از داده‌هاي ساعتي و روزانه گردوغبار و داده‌هاي بارندگي ماهانه ۲۱ ايستگاه سينوپتيك منتخب در غرب و جنوب غرب كشور با طول دوره آماري ۲۵ ساله (۲۰۱۴-۱۹۹۰) در مقياس فصلي استفاده شد. پس از بررسي تمامي داده‌هاي گردوغبار ازنظر غير نرمال بودن به‌وسيله آزمون كلموگروفاسميرنوف و هم‌چنين سنجش حافظه بلندمدت سري‌هاي زماني با استفاده از ضريب هرست، از آزمون‌هاي نا پارامتريك منكندال و اسپيرمن در سطح اطمينان ۹۵ درصد براي بررسي روند داده‌هاي غير نرمال استفاده شد. سپس شاخص خشك‌سالي SPI فصلي در ايستگاه‌هاي مدنظر محاسبه و روند آن به روش آزمون پارامتريك رگرسيون خطي مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفت. همچنين پهنه‌بندي آماره‌هاي منكندال و رگرسيون خطي متغيرها، به روش IDW در نرم‌افزار Arc GIS انجام شد. سپس براي بررسي ارتباط اقليمي با طوفان‌هاي گردوغبار، ايستگاه‌هايي كه شاخص SPI و همچنين متغير فراواني روزهاي همراه با طوفان گردوغبار آن‌ها داراي روند معني‌داري بودند (طوفان‌هاي گردوغبار در هر دو روش منكندال و اسپيرمن و شاخص SPI در روش رگرسيون خطي)، با فن همبستگي پيرسون مورد تحليل واقع شدند. نتايج نشان داد كه از مجموع ۲۱ سري داده‌هاي فصلي؛ ايستگاه‌هاي همدان (نوژه)، ايلام، اسلام‌آباد غرب، كرمانشاه، سرپل ذهاب، آبادان، اهواز، بندر ماهشهر، بستان، دزفول، مسجدسليمان، صفي‌آباد، دوگنبدان، سنندج و خرم‌آباد داراي همبستگي زيادي بين شاخص اقليمي SPI و فراواني روزهاي همراه با طوفان‌هاي گردوغبار بودند. به‌نحوي‌كه بيشترين همبستگي بين تعداد روزهاي گردوغباري و شاخص خشك‌سالي SPI در ايستگاه‌هاي دزفول، بستان و مسجدسليمان به ترتيب با ضرايب پيرسون 0.920-، 0.913-و 0.911-و مقادير P-Value برابر با 0.002، 0.025 و 0.044 وجود داشت. نتايج اين مطالعه مي‌تواند در مديريت پيامدهاي ناشي از طوفان‌هاي گردوغبار در مناطق تحت مطالعه مفيد واقع شود.