شواهد ميكرومورفولوژيكي هوازدگي بازالت و شيشه آتشفشان در خاك‌هاي مناطق نيمه‌خشك البرز مياني

با توجه به اينكه بخش عمده اي از ايران را مناطق خشك و نيمه خشك فرا گرفته است، چگونگي تشكيل عوارض خاك ساخت موجود در خاك در فهم بهتر مباحث علوم خاك در اين مناطق بسيار مهم و تاثيرگذار است. مواد مادري يكي از عوامل اصلي كنترل‌كننده خصوصيات خاك در مناطق خشك و نيمه خشك است. بازالت و شيشه آتشفشاني از جمله سنگ هاي آذرين حاوي كاني هاي حساس به هوازدگي هستند. محصولات هوازدگي آنها به صورت كاني هاي ثانويه و كاتيون هاي مختلف در خاك انباشته مي شوند و مصرف اين محصولات طي فرآيندهاي مختلف به تشديد هوازدگي و تشكيل و تكامل خاك خواهد انجاميد. در اين تحقيق ويژگي هاي مورفولوژي و فيزيكوشيمايي خاك هاي تشكيل شده بر روي سنگ مادر بازالت در هشت خاكرخ در منطقه نيمه خشك البرز مياني مورد مطالعه قرار گرفت و سپس خصوصيات ميكرومورفولوژيكي در شش مقطع نازك مطالعه شد. مشاهدات ميكرومورفولوژي شواهد مختلفي از وقوع فرآيند هاي هوازدگي را نشان داد. تشكيل پوشش‌هاي زيرسطحي و گرهك‌هاي اكسيد آهن و منگنز، ساختمان ميكروسكوپي مكعبي و تحول آن در خاكرخ هاي مختلف از مكعبي نيمه زاويه دار به مكعبي زاويه دار، پوشش‌هاي رسي لايه لايه كه نشان از رسوب دوره اي اين لايه ها در شرايط مساعد داشت، و تشكيل انواع عوارض خاك ساخت كربناتي مانند گرهك‌ها، پوشش‌ها و پوشش‌هاي زيرسطحي، پرشدگي حفرات با كريستال هاي ميكريتي و اسپاريتي همگي حاكي از وجود دوره هاي متناوب خشك و مرطوب و اثر اين دوره ها در پيشرفت فرآيند هاي هوازدگي دارد. از ديگر نتايج جالب توجه در مطالعه ميكرومورفولوژي خاك هاي منطقه موردمطالعه، حجم زياد رس توليد شده در برخي از خاكرخ ها به علت شدت هواديدگي بيشتر شيشه آتشفشان بود.