ماهيت انسان برزخي از ديدگاه مكتب حكمت متعاليه؛ بر اساس ديدگاه علامه حسن زاده آملي

برزخ و تحولات نفساني انسان در آن، يكي از بحث‌برانگيزترين مسائل فلسفيكلامي است و شناخت ماهيت انسان در برزخ، تأثير بسزايي در گستردگي و حل مباحث مرتبط با سعادت و شقاوت و استكمال انسان خواهد داشت. برزخ به لحاظ رتبۀ وجودي فراتر از ماده و فروتر از عقل و به لحاظ ويژگي‌ها و پيامدها، از هر دو طرف بهره‏مند است. از نگاه علامه حسن‌زاده آملي، روح انسان پس از مفارقت از بدن مادي، در قالب حيات آخرتي متناسب با ملكات نفس حضور مي‌يابد و علم و عمل مهم‌ترين نقش را در اشتداد وجودي انسان دارد. اين مقاله با روش تحليلي و با بررسي عالم مثال و تكيه بر نگاه علامه حسن‌زادۀ آملي، مي‌كوشد تصوير روشني از ارتباط ميان ماهيت انسان و فرجام‌شناسي او در عالم برزخ با علم و عمل او در دنيا ارائه دهد. بررسي و تحليل اين موضوع در انديشۀ ايشان، اين دستاورد را به همراه داشت كه بدن مثالي همواره همراه انسان بوده و شكل و صورت و مقدارِ مجرّد از ماده و لوازم آن دارد. نيز نفس با رسيدن به حدي از تكامل مي‌تواند بدن طبيعي را رها كرده، با بدن مثالي كه انفكاك‌ناپذير از نفس است، در برزخ نيز تكامل و ماهيتي متأثر از علم و عمل داشته باشد.