انحصار يا عدم انحصار بديعي فواصل آيات؟

Critical Analysis of the monopoly of Ibn Abi al- Absbah’s Categorization of the Distances (favasil) in Qur’anic Verses

قرآن كلام حكيم و حكيمانه است. پايان آياتش را كه تجلي گر اعجاز و بلاغت قرآن است و نقش مهمي در زيبايي، نظم بخشي و انسجام آيات دارد، فاصله مي نامند. در كلام حكيم و حكيمانه هر بخشي بايد در ارتباط و تناسب كامل با قبل و بعد خود باشد و فاصله نيز از اين حكم مستثنا نيست. اما سخن بر سر اين است كه اين ارتباط چگونه است؟ ابن ابي الاصبع در قرن هفتم هجري ارتباط فاصله را در چهار نوع: تصدير، توشيح، ايغال و تمكين منحصر دانسته است. اكنون و پس از گذشت چندين قرن و با توجه به گستردگي و تنوع فواصل آيات آيا اين انحصار همچنان پابرجاست يا ميتوان انواعي ديگر بر آن افزود؟ برخي از نويسندگان بر اين گونه ها، انواعي همچون: تتميم، تكميل و تسهيم افزوده اند. در اين مقاله به شيوهاي تحليلي انتقادي به انحصار يا عدم انحصار روابط فواصل با آيات در چهار نوع يا بيشتر پرداخته شده و ثابت گرديده است كه انحصار چهارگونه درست بوده و انواع ديگري كه افزوده شده، درست نيست.

The Wise Qur'an is the word of the Wise one. The end of each verse, or the distance, represents the miraculous features and unique rhetoric of the Book and plays an important role in the representing the beauty, orderliness and consistency of the verses. Each part of the Wise Book must be related to and in full harmony with what comes before and after that. The distance is not an exception. However, it is important to understand the nature of the aforesaid relationship and harmony. Ibn Abi al-Asbah (7th AH) believed that the distances were of four types: Tasdir, Toshih, Ighal, and Tamkin. However, given the breadth and diversity of distances, the question is whether the afore-said categorization can still be effective or some other categories can be added to it. It is noteworthy that some scholars have added new categories such as Tatmim, Takmil, and Tashim. In this article, we have critically analyzed the monopoly or non-monopoly of the aforesaid categorization of distances in Qur’anic verses.