تبيين و تشريح حقيقت انسان به‌عنوان يكي از پيش‌فرض‌هاي اصلي روان‌شناسي با تأكيد بر مفهوم «حي متأله» بر‌اساس نظريه «تفسيرانسان به انسان» آيت الله جوادي آملي

An Explanation and Description of the Truth of Human Being as One of the Main Presuppositions of Psychology With an Emphasis on the Conception of “Deist Living Being” Based on Ayatollah Jawadi Amoli’s Theory of “Interpreting Man with Man”

هدف از پژوهش و نوشتار حاضر تبيين و تشريح حقيقت انسان به‌عنوان موضوع اصلي روان‌شناسي با تأكيد بر مفهوم «حي متأله» بر‌اساس نظريه «تفسير انسان به انسان» جوادي آملي بود. در اين پژوهش و نگارش از روش تحقيق كيفي و كتابخانه‌اي براي رجوع به منابع غني و اصيل اسلامي و روان‌شناختي استفاده شد. موضوع انسان و ارائه يك تعريف جامع، صحيح و پايدار از حقيقت انسان از ابتدا مد‌ّنظر تمامي متفكران و محققان علوم انساني بوده است. مكاتب مختلف روان‌شناسي‌ براساس تعريف خود از انسان به مطالعه رفتار و فرايندهاي ذهني او مي‌پردازند؛ ازاين‌رو، در روان‌شناسي يك تعريف جامع و كامل از انسان وجود ندارد و بعضاً تعاريفي با نگاه بدبينانه به انسان و در سطوح مادي ارائه مي‌شود. براي ارائه يك تعريف جامع، صحيح و پايدار از انسان بايد به شناخت «حدّ تام» انسان پرداخت. بر‌اساس نتايج به‌دست‌آمده از پژوهش حاضر، انسان به‌عنوان «حي متأله» تعريف مي‌شود. اين مفهوم در حين اينكه به تعريف جنس انسان (حي) مي‌پردازد، فصل‌الفصول انسان (متأله) را نيز معرفي مي‌كند. بر همين اساس انسان براي نيل به فصل‌الفصول خود داراي چهار مرتبه و سه ساختار وجودي اساسي است. نتايج به‌دست‌آمده از اين پژوهش نشان مي‌دهد كه مفهوم «حي متأله» به‌عنوان اساسي‌ترين ركن نظريه «تفسير انسان به انسان» جوادي آملي، موجبات ارائه يك تعريف جامع، پايدار و صحيح را بر‌اساس تكيه بر معارف قرآني فراهم مي‌آورد.

The present study aims at explaining and describing the truth of man as the main subject of psychology, with an emphasis on the conception of “deist living being” based on Ayatollah Jawadi Amoli’s theory of “interpreting man with man”. In this study, we have used library sources and qualitative research method to refer to rich and original Islamic and psychological sources. The subject of “man” and presenting a comprehensive, proper and stable definition of man’s truth have always been considered by all thinkers and researchers in humanities. Various psychological schools deal with studying man’s behavior and his mental processes based on their own definitions. Thus, there is no complete and comprehensive definition of man in psychology; and sometimes, there are definitions with a pessimistic view of man and on materialistic levels. To present a comprehensive, proper and stable definition of man, one must recognize man’s “ultimate term of definition”. According to the findings of this study, man is defined as the “deist living being”. While defining the genus of man (i.e. “living”), this definition defines the man’s “ultimate difference” (i.e. deist) as well. Accordingly, to achieve his ultimat.