مقايسه تطبيقي مفاهيم خشونت در تحقيقات جنسيت، زنان، خانواده در ايران و كشورهاي توسعه ‏يافته بر‌اساس تحليل هم‌رخدادي واژگان

پژوهش حاضر با هدف شناسايي و مقايسه روند موضوعي مفاهيم خشونت در تحقيقات جنسيت، زنان و خانواده ميان كشورهاي توسعه‏يافته و ايران در سه بازه زماني صورت گرفته است. اين پژوهش از نوع مطالعات علم‏سنجي و با استفاده از روش تحليل هم‌رخدادي واژگان و نمودار راهبردي انجام شده است. جامعه پژوهش تعداد 3246 توليدات علمي كشورهاي توسعه‏يافته وب او نولج و 1295 مقاله فارسي منتشر در ايران از پايگاه تحقيقات پژوهشكده زن و خانواده است. بر‌اساس تجزيه‏وتحليل داده‏ها، واژگان هسته در قبل از سال 1380 شامل 4 كليدواژه در پژوهش‏هاي داخلي و در بازه زماني سال 2000 در پژوهش‏هاي كشورهاي توسعه‏يافته 12، دهه 1980، 14 و در فاصله ميان 2000ـ2010 ميلادي 30 كليدواژه و دهه 1990، 26 و در سال‌هاي 2011ـ2020 شامل 56 كليدواژه مرتبط بوده است. چهار كليدواژه اصلي پيش از دهه 1980 شامل خشونت خانگي، خشونت، خشونت خانگي عليه زنان و خشونت عليه زنان معادل چهار كليدواژه اصلي مطالعات كشورهاي توسعه‏يافته شامل خشونت خانگي، خشونت، همسر‌آزاري و زنان است. دو كليدواژه اول شامل خشونت خانگي و خشونت در دو حوزه فارسي و لاتين كاملاً مشابه هستند. در دهه 1980 چهار كليدواژه نخست پژوهش‏هاي داخلي شامل خشونت خانگي، خشونت، خشونت عليه زنان و همسرآزاري است كه معادل كشورهاي توسعه‏يافته آن در رتبه‌بندي Genderedbased violence, Aggression, Battered women Dating violence است. در دهه 1990 چهاركليدواژه نخست پژوهش‌هاي داخلي شامل خشونت خانگي، خشونت خانگي عليه زنان، خشونت عليه زنان و خشونت شوهر است. معادل كشورهاي توسعه‏يافته چهاركليدواژه نخست در مطالعات لاتين شامل Intimate violence, Domestic violence, violence Gender اشاره شده است كه به نوعي تكرار كليدواژه‌هاي دهه پيشين ميلادي با تغيير در رتبه‌بندي و پرداخت پژوهشي به آن‌هاست. كليدواژه‏هاي دهه 1980 (دوره دوم) نسبت به قبل از 1380، 42‌درصد متفاوت بوده است و كليدواژه‏هاي دهه 1990 (دوره سوم) نسبت به دهه 1980 (دوره دوم)، 62‌درصد تغيير داشته است. كليدواژه‌هاي مهم‏ قبل از 1380 خشونت خانگي، خشونت، خشونت خانگي عليه زنان و خشونت عليه زنان است. مهم‏ترين كليدواژه‌هاي دهه 1980 خشونت خانگي، خشونت، خشونت عليه زنان، همسر‌آزاري، زن، خشونت جنسي، خشونت خانگي، كودك‏آزاري، خشونت زناشويي، بارداري، پزشكي قانوني، خانواده و خشونت روان‏شناختي است. كليدواژه‌هاي مهم دهه 1990 خشونت خانگي، خشونت خانگي عليه زنان، خشونت عليه زنان، خشونت شوهر، خشونت، همسرآزاري، عوامل مؤثر بر خشونت خانگي، عوامل خشونت عليه زنان، خشونت روان‏شناختي، خشونت فيزيكي، زن و خشونت فيزيكي عليه زنان است. برآيند كلي سه دهه مؤيد اين مسئله است كه پژوهش‏هاي حوزه خشونت در حوزه جنسيت، زنان و خانواده با موضوعات كلي قبل از 1380 شروع شده و در دهه‏هاي 1380 و 1390 به صورت تخصصي‏تر واكاوي شده‏اند. در كشورهاي توسعه‌يافته، مهم‌ترين خوشه‏ها در قبل از دهه 1380 خشونت عليه زن، دهه 1380 خوشه قومي و در دهه 1390 خشونت خانوادگي و در ايران قبل از دهه 1380 مهم‏ترين خوشه‏ها خشونت خانواده عليه زن، دهه 1380 نابرابري جنسيتي و دهه 1390 خشونت خانگي و خشونت جنسي است. در ايران و كشورهاي توسعه‏يافته خوشه‏هاي خشونت خانگي و خشونت خانواده عليه زن در ناحيه بالغ و مركزي قرار گرفته است.