امر قدسي و برساخت معنا: دين به مثابه نظام معنايي جمعي

تمركز اين مقاله بر كنكاش در چيستي معناي ديني (نه معناي دين) و چگونگي عملكرد آن در برساخت رفتار و كنش‌هاي فردي و جمعي است كه با اتخاذ برساخت‌گرايي اجتماعي به عنوان رويكرد نظري‌روشي صورت گرفته است. از ديدگاه برساخت‌گرايي اجتماعي، دين، سايبان مقدسي است (به تعبير برگر) كه توان چشمگير آن در معنابخشي به تمام وجوه حيات انساني در اشكال فردي و جمعي، آن را به يكي از نظام‌هاي معنايي بسيار ناميرا و مؤثر در زندگي بشري تبديل كرده است. از اين‌رو حتي در عصر پساسكولاريسم نيز، ماهيت دين به عنوان منبع معنايي، هرچند با بازنمايي‌هاي متفاوت، اما به صورتي پيوسته، توأم با فراز و نشيب، پايدار بوده است. برساخت‌گرايان معتقدند دين، نظام معنايي كاملاً جمعي و تعاملي است كه بسان نظام معنايي غالب عمل مي‌كند كه جهان و پديده‌هاي آن را براي باورمندان، فهم‌پذير، هدفمند و توجيه‌پذير مي‌كند و حتي زماني كه اين نظام غالب، در گستره فردي و جمعي، با مشكل مواجه شود، معناي موقعيتي نشئت‌گرفته از آن، به عنوان جايگزين موقت و گاه دائمي عمل كرده، هويت، رفتار و كنش‌هاي متعدد را برمي‌سازد و جهت‌دهي مي‌كند.