تغيير ويژگي‌هاي ريختي برگ درختان نر و ماده سرخدار (.Taxus baccata L) در جنگل‌‌هاي هيركاني

در پژوهش پيش‌‌رو، تغييرپذيري ويژگي‌هاي ريختي برگ درختان نر و ماده سرخدار (Taxus baccata L.) در امتداد ويژگي‌هاي توپوگرافي و طول جغرافيايي جنگل‌‌هاي هيركاني بررسي شد. از 58 درخت سرخدار مستقر در سه رويشگاه انتخاب‌شده (املش، گزو و افراتخته) در امتداد شيب تغييرات طول جغرافيايي، 580 نمونه‌‌ برگ تهيه شد. با استفاده از تحليل واريانس سلسله‌‌مراتبي يا آشيانه‌اي، اثر دو عامل رويشگاه و جنسيت بر شش صفت ريختي برگ بررسي شد و براي مقايسه ميانگين‌‌ها از آزمون دانكن استفاده شد. همچنين، مهم‌ترين ويژگي‌هاي ريختي و محيطي مؤثر بر تمايز سه رويشگاه مورد مطالعه با استفاده از تجزيه به مؤلفه‌‌هاي اصلي (PCA) تعيين شد. نتايج نشان داد كه تغييرات ويژگي‌هاي ريختي برگ درختان سرخدار فقط تحت تأثير رويشگاه بودند و جنسيت، اثر معني‌‌داري بر آن‌ها نداشت. بيشترين مقادير كمي ويژگي‌هاي ريختي برگ اين درختان (به‌‌جز صفت ضريب شكل) مربوط به رويشگاه گزو بود كه دلايل آن به استقرار اين رويشگاه در شيب‌‌هاي ملايم، جهت شمالي (و بهره‌‌مندي از جريان‌هاي هواي مرطوب شمالي) و نيز در دامنه‌‌هاي با ارتفاع كمتر (و درنتيجه، بيشتر بودن طول فصل رشد) برمي‌گردد. به‌طور كلي، ويژگي‌هاي ريختي برگ‌هاي سرخدار در رويشگاه املش به‌دليل استقرار در دامنه‌‌‌‌هاي پرشيب (كاهش عمق خاك) و با جهت عمومي غربي (كاهش رطوبت نسبي هوا) كمترين اندازه را داشتند. مقدار حدواسط اندازه‌هاي برگ نيز در رويشگاه افراتخته مشاهده شد. نتايج اين پژوهش حاكي از آن بود كه رطوبت نسبي زياد در فصل تابستان (استقرار در دره‌‌هاي مرطوب شمالي)، اثر بيشتري نسبت ‌‌به متوسط بارندگي سالانه بر بهبود رشد ويژگي‌هاي ريختي برگ‌‌هاي سرخدار در جنگل‌‌هاي هيركاني دارد.