سلوك و مراحل آن در منظومه ابن‌ميثم بحراني

ترسيم سير و سلوك عرفاني تا رسيدن به مقام وصول و شهود براي سالكان كوي حق، پيوسته دغدغه عارفان بوده است. اين مقاله كه به شيوه توصيفي‌تحقيقي نگاشته شده در پي يافتن چگونگي اين سير تا تحقق از نگاه ابن‌ميثم بحراني است. بر اساس يافته‌هاي تحقيق، ابن‌ميثم بحراني اولين مقدمه سالك براي شهود را «يقظه» معرفي مي‌كند و بعد «عزم»ي مستحكم كه استقامت و مجاهدت و به ‌عبارتي ‌ديگر، «رياضت» شرعي را مي‌طلبد. او از بين ديگر مقدمات مهم در سير و سلوك به «خلوت» و «عزلت» معقول و مشروع و انتخاب بهترين و ناب‌ترين زمان براي خلوت انس با معبود و محبوب اشاره مي‌كند. از نگاه او، سالك براي رسيدن به مقام شهود بايد به «مراقبه»، «محاسبه»، «معاتبه» و «معاقبه»، از يك حيث، و «تخليه» و «تحليه»، از حيث ديگر، اهتمام ورزد: زيرا هر كدام از اين تمهيدات و مراحل رفتاري و قلبي لازمه سير و سلوك الي‌الله و مقدمات وجوديِ ورود به مراحل بالاتر سلوكي براي حصول فتوحات غيبي و رسيدن به مقام «عبدالله» و «عندالله» خواهد بود. ابن‌ميثم بحراني انسان كامل را داراي مقام كامل شهود مي‌داند و او را مقتداي اهل سلوك و صاحب مقام ولايت و امامت معرفي مي‌كند.