فرايند برنامه‌اي پالايش، پيرايش و پيدايش در تحول علوم انساني

Programmatic Process of Filtration, Modification and Creation in the Evolution of the Humanities

تحول و تكامل همواره در نسبت يك مبدأ و مقصد معنا مي‌يابد؛ يعني بايد از جايي شروع كرد و به جايي رسيد و در سراسر اين فرايند مراحل پيشين بايد پشتوانۀ مراحل پسين قرار گيرند. اين بدين معناست كه توليد علم ديني را بايد «فرايندي» ديد و همواره آن را با تكيه بر تراث پيشين علوم اسلامي به جلو برد؛ ازاين‌رو، در اين مقاله، نويسندگان با توجه به تجربه‌هاي‌ خود در اين حوزه فرايندي چهارمرحله‌اي را براي تحقق تحول در علوم انساني مطرح كرده‌اند كه به‌‌زعم آن‌ها مي‌تواند مسيري روشن و كارآمد به‌حساب آيد. اين فرايند از شناخت نظام‌مند و مبنادار ادبيات علمي موجود آغاز مي‌شود و در ابتدا با تغيير ظاهري در چهرۀ علم و پالايش آن از موارد قطعي مخالفت با دين، به‌صورت كوتاه‌مدت در حل مسائل جامعه مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد. در مرحلۀ بعد، ضمن طبقه‌بندي علوم و توجه به نظام نظريه‌ها، شرايط را براي نقد جامع نظريه‌هاي غربي به‌صورت نظام‌مند و مؤثر فراهم مي‌كند و به‌صورت بخشي به توليد نظريه‌هاي جديد اسلامي مي‌پردازد. در مرحلۀ نهايي هم به‌صورت بنيادين، فراگير و منسجم موضوع پيدايش علوم را مطرح مي‌كند. نوشتار پيش رو، با روش توصيفي‌اكتشافي صورت گرفته و ازنظر هدف كاربردي است.

Evolution and improvement always makes sense in relation to a source and a destination; That is, you have to start somewhere and get somewhere, and throughout this process, the previous stages must be the backbone of the later stages. This means that the production of religious knowledge should be seen as a "process" and it should always be promoted by relying on the previous legacy of Islamic sciences; Therefore, in this article, the authors, based on their experiences in this field, have proposed a four-step process for the realization of change in the humanities, which they believe can be considered a clear and efficient path. This process begins with the systematic identification of the existing scientific literature and is initially exploited in a short-term way in solving the problems of society by changing the appearance of science and refining (filtering) it from the definite cases of opposition to religion. In the next stage, while classifying the sciences and paying attention to the system of theories, it provides the conditions for a comprehensive critique of Western theories in a systematic and effective way, and in part, produces new Islamic theories. In the final stage, the issue of the creation of science is raised in a fundamental, comprehensive and coherent way. The present article has been done by descriptive-exploratory method and is practical in terms of purpose.