بررسي انتقادي نظريه‌هاي متعارف انگيزش؛ به‌سوي نظريۀ رشد

Critical Review of Conventional Theories of Motivation; Towards Growth Theory

تقسيم‌‌‌بندي، نقد و تحليل نظريه‌‌‌هاي مختلف در يك حوزه سرآغاز مطرح‌كردن نظريه‌‌‌هاي نوين به‌حساب مي‌‌‌آيد. در پژوهش حاضر كه حول مفهوم انگيزش در مديريت صورت پذيرفته است، ضمن برشمردن دو تقسيم‌‌‌بندي اصلي از نظريه‌‌‌هاي انگيزش، يعني تقسيم‌‌‌بندي آفاقي و انفسي، سعي بر آن شد تا در هر تقسيم‌‌‌بندي، مهم‌ترين ريشه‌‌‌هاي نظريه‌‌‌ها ذكر شود. نظريه‌‌‌هاي انفسي به لحاظ ريشه به چهار دستۀ احساسات‌‌‌محور، شناخت‌‌‌محور، نيازمحور و شخصيت‌‌‌محور تقسيم شده‌‌‌اند و در نظريه‌‌‌هاي دستۀ آفاقي، به دو سري نظريۀ فرايندمحور و هدف‌‌‌محور اشاره شده است. سپس با بهره‌‌‌گيري از روش تحليلي‌ انتقادي، به مرور ادبيات مذكور پرداخته شده و پس از تحليل ريشۀ هر كدام از نظريه‌‌‌ها، انتقادات واردشده در چهار دستۀ اصلي سازمان‌دهي شده است كه شامل «هستي‌‌‌شناسي»، «انسان‌‌‌شناسي»، «معرفت‌‌‌شناسي و روش‌‌‌شناسي» و «مسئلۀ غالب و تعبير عام آن‌‌‌ها از سازمان» مي‌‌‌شود. براي دستيابي كامل به هدف پژوهش و تحقق يك مرور انتقادي جامع در حوزۀ انگيزش، كه هم ابعاد سلبي و هم ابعاد ايجابي داشته باشد، علاوه‌بر نقد نظريه‌‌‌هاي مذكور در انتها به طرح نظريۀ گرايش‌‌‌محور و تفاوت آن با نظريه‌‌‌هاي پيش‌گفته پرداخته شد.

The categorizing, critique and analysis of different theories in a field is the beginning of the introduction of new theories. In the present study, which is based on the concept of motivation in management, while introducing the two main categories of motivation theories, namely the subjective and objective categories, an attempt was made to find the most important roots of the theory in each category. Subjective theories are radically divided into four categories: emotion-oriented, cognitive-oriented, need-oriented, and personality-oriented. Then, using the critical analytical method, the literature was reviewed and after analyzing the roots of each of the theories, the criticisms were organized into four main categories, which include "ontology", "anthropology", "Epistemology and methodology" and "the dominant issue and their general interpretation of the organization". In order to fully achieve the goal of the research and achieve a comprehensive critical review in the field of motivation that has both negative and positive dimensions, in addition to criticizing the theories, the “tendency-oriented” theory and its differences with the aforementioned theories was discussed.