تحليل مشاركت اجتماعي دانشگاه‌ها در جامعه؛ با تأكيد بر انتظارات جامعۀ محلي

تحليل مشاركت اجتماعي دانشگاه، هدف اصلي پژوهش حاضر بود. براي اين منظور از ديدگاه روش‌شناسي از راهبرد داده‌بنياد استفاده شد. قلمرو مطالعه استان و دانشگاه سمنان است. نمونۀ آماري شامل دو گروه ذي‌نفعان داخلي دانشگاه (ازجمله كاركنان، معاونان و اعضاي هيئت‌علمي دانشگاه) و ذي‌نفعان خارجي دانشگاه (ازجمله مديران و كارشناسان سازمان‌هاي محلي، آموزش و پرورش، استانداري و شهرداري) در نظر گرفته شد. نمونه‌گيري به‌صورت هدفمند انجام و حجم نمونه براساس شيوۀ نوظهور 29 نفر تعيين شد. افراد نمونه كساني بودند كه مناصب تأثيرگذار و تجربۀ مشترك دانشگاهي داشتند. تحليل داده‌ها، طي سه مرحله كدگذاري باز، محوري و انتخابي انجام شد و الگوي پارادايمي پژوهش به دست آمد. نتايج پژوهش نشان دادند از مهم‌ترين عوامل علّي مشاركت اجتماعي دانشگاه، كارآيي و اثربخشي دانشگاه، پايش ادواري عملكرد دانشگاه ازطريق سازمان‌هاي محلي و همتايان، آموزش در زمينۀ مسائل زيست‌محيطي، غني‌سازي برنامه‌هاي درسي و متناسب‌سازي محتواي آموزشي با نياز جامعه است. در اين ميان راهبردهايي از ديدگاه مطلعان كليدي و با توجه به تجربيات و ادراك آنان از وضعيت مشاركت اجتماعي دانشگاهي به دست آمد كه مي‌توان به آموزش شهروندان و فرهنگ‌سازي در زمينۀ كاهش توليد و تفكيك زباله‌هاي خانگي، بازكردن فضاي اجتماعي دانشگاه براي رشد و عرضۀ جوانان، آموزش صنايع ‌دستي استان به زنان خانه‌دار به‌ويژه در مناطق محروم، حساسيت برنامه‌هايي در زمينۀ حفاظت از محيط ‌زيست و بازنگري محتواي آموزشي براساس نياز جامعه اشاره كرد. براي اجراي اين راهبردها نبايد از نقش عوامل محيطي مانند سياسي‌شدن دانشگاه و تغيير ديدگاه‌هاي دولت، وجودنداشتن شايسته‌سالاري، سياست كاري مديران و وابستگي مديران به جريان‌هاي سياسي، تداخل نگرش‌هاي سياسي و علمي، وجودنداشتن آزادي علمي و اجتماعي، اختيارات محدود و ناچيز هيئت‌امنا، نداشتن حس مسئوليت و پاسخگويي دانشگاه نسبت به جامعه و همچنين از نقش عوامل زمينه‌اي ازقبيل ناهماهنگي بين اهداف، رسالت‌ها و برنامه‌هاي دانشگاهي، چابك‌نبودن دانشگاه در پاسخ به تغييرات محيطي، نقص فرهنگ پژوهش و عادت به مصرف‌گرايي علمي و فرهنگ مشاركت بين دانشگاه، صنعت و جامعه غافل شد؛ درنهايت، با وجود اين كنش‌ها و واكنش‌ها و با دست‌يا‌بي به مشاركت اجتماعي دانشگاه بايد شاهد پيامدهايي ازقبيل كاهش آسيب‌هاي اجتماعي، افزايش كيفيت زندگي شهروندان و بهبود نيازهاي بهداشتي، نهادينه‌شدن تفكر كارآفريني در دانشگاه، كاهش بيكاري و همسويي آموزش با نيازهاي جامعه بود.