تحليل مناظرات امام رضا (ع)‌ بر مبناي نظريه گفتماني لاكلاو و موفه

از جمله ويژگي‌هاي بارز سيره امام رضا (ع) در كنار همه صفات برجسته اخلاقي ايشان، مناظرات با نمايندگان اديان و مذاهب گوناگون براي مقابله با برخي شبهه‌افكني‌ها بود كه هم از لحاظ محتوا و هم شگردهاي مناظره حاوي نكات آموزنده و راهبردي بسيار است. مقاله حاضر در صدد است به اين مناظرات از منظر گفتماني بپردازد. از اين‌رو مي‌كوشيم با ترسيم مختصاتي از نظريه گفتماني لاكلاو و موفه به عنوان چارچوب نظري بحث، محتواي مناظره‌هاي مذكور بررسي، و عناصر گفتماني آن تبيين شود. پرسش اصلي اين است كه نشانه‌هاي گفتماني مناظرات امام چه بود و چگونه موفق شد هژموني گفتمان حاكم را با مفصل‌بندي خاص خود به پرسش بكشد. فرضيه‌اي كه به آزمون گذاشته مي‌شود حاكي از آن است كه مناظرات امام (ع) با مفصل‌بندي دال‌هايي چون حقانيت نبوت رسول اكرم (ص)، برگزيدگي و عصمت عترت حول دال مركزي امامت توانست خود را در قالب گفتمان رقيب، كه پاسخي شايسته براي تقاضاهاي اجتماعي دارد، مطرح كند و با برهم زدن انسجام و وحدت گفتمان عباسي آن را دچار بحران، تزلزل و بي‌قراري كند و در نهايت هژموني آن را به پرسش بكشد.