رابطه متقابل امام و امت در نگاه اهل سنّت: بررسي ديدگاه قاضي ابوبكر باقلاني

از مباحث محوري در باب مسئله امامت رابطه امام و امت است. قاضي باقلاني، به تبع بسياري از متكلمان اهل سنّت، معتقد است «امام» نوعي مقامِ حكومتي ظاهري است كه علاوه بر بررسي مسائل اجتماعي و سياسي مانند اقامه حدود، جمع‌آوري وجوهات شرعي و مراقبت از كيان كشور، حفظ و اجراي دين را بر عهده دارد. در مقابل، امت نيز وظايفي دارد، همچون وفاداري و پايداري در بيعت و تعهدي كه با امام و حاكم خويش بسته است. از ديدگاه قاضي باقلاني، مقام امامت از فروع دين و مقامي فرعي و اجتماعي است كه دست جامعه اسلامي در گزينش و انعقاد آن باز است و فلسفۀ انتخاب آن به منظور اجراي احكام الاهي است. زيرا اجراي احكام و جهاد در راه خدا، بدون امام امكان‌پذير نيست. در اين ديدگاه، هرچند عصمت از شرايط امام نيست، امّا اطاعت از همين امام واجب است كه اين نوع نگاه به مباني انتخابي و روش‌هاي انتخاب نزد اهل سنّت برمي‌گردد. مقاله حاضر، با روشي تحليلي پس از بيان ضرورت وجود امامت در دين مبين اسلام، به طور خاص ديدگاه قاضي باقلاني را در اين حوزه تشريح و تبيين كرده است.