نقش دامداران در تخريب محيط زيست مناطق كوهستاني (مورد مطالعه: دهستان باروق، شهرستان مياندوآب)

Investigating the Role of Livestock Producers in Environmental Degradation in Mountainous Areas (Case study: Baruq District, Miandoab County)

مروزه انسان به ­واسطه فشار بر منابع محيطي و بهره ­برداري غيراصولي و ناپايدار از آن موجب تشديد تخريب محيط­زيست مي­شود كه نه تنها مانع از تحقق توسعه­پايدار خواهد شد، بلكه آينده حيات را در زمين در معرض خطر نابودي قرار مي­دهد. هدف از تحقيق حاضر بررسي اثرات فعاليت­هاي دامداران روستايي در تخريب محيط­ زيست مناطق كوهستاني پيراشهري مي­باشد. تحقيق حاضر از لحاظ هدف كاربردي و از لحاظ ماهيت و روش توصيفي-تحليلي و جهت جمع ­آوري اطلاعات از مطالعات اسنادي و پيمايش ميداني استفاده شده است. جامعه ­آماري تحقيق نيز شامل خانوارهاي روستايي داراي دامداري (دام سبك) در دهستان باروق مياندوآب كه در 15 كيلومتري شهر باروق قرار گرفته­ اند، مي­باشد. از ميان روستاهاي اين دهستان تعداد 20 روستا در بافر 15 كيلومتري شهر باروق قرار گرفتند كه طبق سرشماري سال 1395 داراي 3428 خانوار و 11575 نفر جمعيت بوده و براساس فرمول اصلاح شده كوكران تعداد 272 خانوار به عنوان نمونه آماري انتخاب شدند. پايايي پرسشنامه با استفاده از آزمون الفاي كرونباخ 703/0 ارزيابي شد كه قابليت اعتماد بالاي آن را نشان مي­دهد. جهت تجزيه ­و ­تحليل داده ­ها و اطلاعات از آزمون­هاي همبستگي اسپيرمن، رگرسيون، تي­تك نمونه­اي و تحليل محتواي تصاوير ماهواره­اي استفاده شده است. نتايج نشان داد، بين گسترش فعاليت­هاي دامداري بهره ­برداران و تخريب محيط­زيست در ابعاد مختلف در سطح 01/0 درصد رابطه معناداري وجود دارد و فعاليت­هاي دامداران در شاخص­هاي تخريب منابع طبيعي با ميزان بتاي 400/0 و تخريب اراضي آبي، ديمي و باغات با بتاي 366/0 بيشترين تأثير را داشته است. چنانچه تحليل­هاي فضايي با استفاده از تصاوير ماهواره لندست 8 در طي دوره 2001 الي 2019 نيز تاييد كننده همين امر است. همين­طور، از ميان روستاهاي كوهستاني پيرامون شهر باروق؛ از نظر ميزان تخريب محيط­زيست روستاي گل­سلي مان­ آباد با ميانگين رتبه­ اي 50/197 در رتبه اول و روستاي چالخماز با ميانگين رتبه ­اي 94/183 نيز در رتبه دوم بالاترين تخريب قرار دارد.

Today, human beings are exacerbating environmental degradation due to pressure on environmental resources and their unprincipled and unsustainable exploitation, which will not only hinder the realization of sustainable development, but also endanger the future of life on earth. The purpose of this study is to investigate the effects of rural farmers' activities on environmental degradation in urban peripheral mountainous areas. The present study is practical in terms of purpose and in terms of nature and method is descriptive-analytical. Document review and field studies were used to collect data. The statistical population of the study includes rural households with livestock (light livestock) in Baruq district, which is located 15 km far from Baruq city. Among the villages of this district, 20 villages were located within 15 km from Baruq city, which according to the 2016 census had 3428 households and 11575 populations, and according to the revised Cochran's formula, 272 households were selected as statistical samples. The reliability of the questionnaire was assessed using Cronbach's alpha test of 0.703, which shows its high reliability. Spearman correlation, regression, t-sample and satellite image content analysis were used to analyze the data and information. The results showed that there is a significant relationship between the expansion of livestock activities of farmers and the destruction of the environment in different dimensions at the level of 0.01%. Livestock farmers' activities have had the greatest impact on the destruction of natural resources with a beta of 0.400 and the destruction of irrigated, rainfed lands and gardens with a beta of 0.366. Spatial analysis using Landsat 8 satellite images from 2001 to 2019 also confirms this. Also, among the mountainous villages of Baruq City, In terms of environmental degradation, Ghol Soleimanabad village is in the first place with an average rating of 197.50 and Chalkhamaz village is in the second place with an average rating of 183.94.