نقش شهرهاي كوچك در سازمان فضايي و توسعه منطقه اي (مورد مطالعه: استان آذربايجان شرقي)

A Study of the Role of Small Towns in Spatial Organization and Regional Development (Case study: Small Towns of East Azerbaijan Province)

جايگاه و تأثير سلسله مراتبي شهرهاي كوچك در شبكه شهري منطقه مي­تواند موجب توزيع متعادل جمعيت و جلوگيري از تمركز آن گردد. شهرهاي كوچك باعث ايجاد زمينه­هاي مختلف اقتصادي و اجتماعي در حوزه محلي شده و به تبع آن كاهش مهاجرت­ها و تغيير جهت آنها از نواحي و كانون­هاي شهري بزرگ­تر را در پي خواهد داشت. همچنين اين شهرها با ايفاي نقش بازار مركزي حوزه نفوذ روستايي، ضمن ارائه خدمات؛ محرك مهمي در تقويت و استحكام اقتصادي نواحي روستايي پيرامون قلمداد مي­شوند. هدف اين مقاله بررسي عملكرد شهرهاي كوچك در توسعه فضايي استان آذربايجان شرقي است. روش تحقيق توصيفي – تحليلي بوده و براي بررسي نقش شهرها از مدل­هاي كمي استفاده شده است. مدل­هاي جمعيتي نشان مي­دهد كه شهرهاي كوچك استان از توان كشش­پذيري جمعيتي برخوردار بوده است. همچنين مدل­هاي اقتصادي حاكي از آن است كه در بيشتر اين شهرها بخش خدمات بيشترين ميزان اشتغال را به خود اختصاص داده است. شهرهاي كوچك استان در طي دوره 85ـ 1375 در بخش صنعت رشد نسبتاً بالايي را نشان مي­دهند. مدل­هايي چون ضريب آنتروپي، تغيير سهم حكايت از آن دارد كه بدون احتساب شهرهاي كوچك روند تعادل افزايش يافته و با احتساب آنها اين عدم تعادل به سوي متعادل شدن سوق پيدا مي­كند.

Hierarchical status and impact of small towns in the urban network may result in a balanced distribution of population and preventing its concentrating. Small towns provide various opportunity for economic and social development in the area which consequently reduces the migration and change the destination of the migrants from larger urban centers. Also, these cities play a role of the central market for rural hinterlands, while providing services for the rural area, they are considered as an important stimulus in promoting economic growth of the surrounding rural areas. The aim of this article is to study the performance of small towns in spatial development of East Azarbaijan Province. The research method is descriptive and analytical and quantitative models have been used to study the role of small towns. Population models show that small towns of the province have capacities for population elasticity. Also, economic models suggest that in most towns, service sector is the high proportion of the total labor. In small towns of the province the industry sector has experienced growth in the number of labor in 1375-85 period.