ترانويسي تصنيفي نغمه‌نگاري‌شده به شيوۀ تلفيقي (ابجدي-نقطه‌اي) از مهدي‌قلي هدايت (مخبرالسّلطنه)، با نگاهي به فواصل پيشنهادي منتظم‌الحكماء

نگارنده در اين مقاله درنظر دارد كه پس از بررسي جزئيات روش نغمه‌نگاري تلفيقي مهدي‌قلي هدايت، كه در پيوستي با عنوان دستور ابجدي در انتهاي كتاب مجمع‌الادوار شرح داده شده است، تنها تصنيف باكلامي كه به اين روش در انتهاي نوبت دوم اين كتاب نغمه‌نگاري شده است را براي نخستين بار ترجمه و ترانويسي كند. روش نغمه‌نگاري مذكور، به‌طور كلي از تركيب نغمات هفدهگانه ابجدي در نظام موسيقايي مكتب منتظميّه، و علائم زمانيِ روش اروپايي حاصل شده است، كه صفت انتخابيِ «ابجدينقطه‌اي» نيز به اين تلفيق اشاره دارد. مي‌توان گفت كه جايگزين شدن حروف ابجدي موسيقي قديم به‌جاي استفاده از نقطه‌ها، كليدها، خطوط حامل، و علامت‌هاي عرضي در نظام نت‌نويسي اروپايي، نگارش نغمات موسيقي ايراني را در روش هدايت بسيار آسان‌تر و دقيق‌تر كرده است. هم‌زمان، استفاده از علائم متريك موسيقي اروپايي نيز امكان نگارش دقيق‌تر ارزش‌هاي زماني را نسبت به نمونه‌هاي اوليّه نغمه‌نگاري ابجدي فراهم مي‌كند. نكته قابل توجه درخصوص ترانويسي نغمات در روش تلفيقي مخبرالسلطنه اين است كه هدايت، هم‌چون اهل عمل موسيقي در زمان عبدالقادر مراغي (قرن نهم هجري)، فواصل نظري در رسالات موسيقي‌دانان مكتب منتظميه را، كه ريشه يوناني دارند، مطبوع نمي‌داند، در عوض فواصل ديگري را به پيشنهاد منتظم‌الحكماء براي هفده نغمه مذكور ارائه مي‌دهد.