همگني تلاشي هويتي و گسست روايي در سلوك محمود دولت‏ آبادي

نگرش هستي‏شناختي نويسنده از وراي جهان داستاني كه به‌تصوير مي‏كشد يا براساس مضموني كه بسط مي‏دهد، در حقيقتِ متني بازتاب مي‏يابد. وانگهي سبك نگارش نويسنده، شيوه شخصيت‏پردازي و به‌ويژه روايت‏پردازي داستان در بازتاب جهان‏بيني او مؤثر خواهد بود. هدف از اين نوشتار بررسي همگني يا ناهمگني مضمون هويتي و قالب روايي در داستان سلوك دولت‏آبادي براساس نظريات روايت‏شناسي لينت‏ولتي است. اين پرسش مطرح مي‏شود كه آيا مي‏توان بين قالب صوري روايي و محتواي داستاني اين اثر ارتباطي مؤثري يافت. به‌عبارتي آيا حركت‏هاي سيال، موّاجين و تشويش‏هاي ذهني نويسنده كه در مضامين دهليزوار رمان‏هاي پيشين دولت‏آبادي بازتاب يافته (و به‌قول خود نويسنده پس از مدت‏ها تراش و سايش‏ها از بيش از هفت خوان گذر كرده تا در سلوك قرار يابد) توانسته است در تطابق و هماهنگي معناداري با شيوه‏هاي روايت‏پردازي اين رمان قرار گيرد؟ فرض بر اين است كه در يك اثر، هم قالب روايي و هم محتواي داستاني مي‏توانند نحوۀ نگرش شخصي نويسنده به جهان هستي و آدمي را به‌نمايش گذارند و اگر سطح مضموني حاوي تكه‏شدگي‏ها و شكستگي‏هاي هويتي است، سطح روايي نيز بايد متضمن شكست و تلاشي تجربه زيسته نويسنده باشد. نتايج اين نوشتار حاكي از آن است كه تلاشي هويتي در سطح مضموني با گسيختگي روايي در تطابق كامل قرار دارد. اين گسيختگي تمام ابعاد روايت‏پردازي چه در سطح وجوه روايي و چه در گونه‏هاي روايي نمود يافته و با سطح مضموني و هويتي رمان هم‌راستاست.