مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - ارزيابي تغييرات سطح جنگل‌هاي هيركاني از سال 1383 تا 1395

چكيده فارسي :

در دهه‌هاي گذشته تغييرات وسيعي در محدوده پراكنش جنگل‌هاي شمال كشور به‌‌ويژه در حاشيه ارتفاعات بالادست (حد كوهستاني محدود به مراتع) و پايين‌دست (دشت، محدود به اراضي كشاورزي) به‌وجود آمده است. آگاهي از ميزان و موقعيت تغييرات كاربري اراضي در عرصه‌هاي جنگلي اولين قدم در امر حفاظت و احياي جنگل‌هاي هيركاني محسوب مي‌شود. به‌منظور نيل به اين هدف و آگاهي از ميزان تغييرات در عرصه جنگل‌هاي هيركاني از نتايج دو طرح تحقيقاتي خاتمه يافته در مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور به‌‌منظور ارزيابي تغييرات حاصله در بازه زماني 12 ساله (1383 تا 1395) استفاده شد. نتايج اين بررسي نشان داد كه طي 12 سال گذشته 161 هزار و 290 هكتار از پوشش جنگلي محدوده جنگل‌هاي هيركاني از معيارهاي تعريف جنگل (اراضي با مساحت حداقل 0/5 هكتار، پوشش درختي به ارتفاع بيش از 5 متر و تاج‌پوشش بيش از 5 درصد) خارج شده است. سهم اين تغيير در استان‌هاي گيلان، مازندران و گلستان به‌ترتيب 48 هزار و 543، 79 هزار و 558 و 33 هزار و 189 هكتار است. طبق اين اطلاعات، نرخ كاهش سطح (تخريب) جنگل در كل محدوده جنگل‌هاي هيركاني برابر 0/74 درصد بود. به عبارتي به‌ترتيب ذكر شده در استان‌هاي شمالي كشور اين نرخ برابر با 0/74، 0/74 و 0/73 بوده و مساحت كل جنگل‌هاي هيركاني نيز در سال پاياني تحقيق (1395) برابر با يك ميليون و 650 هزار و 498 هكتار برآورد شد. طبق اعلام رسمي سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور، مساحت جنگل‌هاي هيركاني (تاج پوشش بيش از 5 درصد) در سال‌هاي 1373 و 1394 به‌ترتيب يك ميليون و 847 هزار و 886 و 2 ميليون و 73 هزار و 386 هكتار گزارش شده بود. اين آمار نشان‌دهنده افزايش 225 هزار و 500 هكتاري پوشش جنگلي در طول 21 سال (با افزايش سالانه 10 هزار و 738 هكتار) است؛ در صورتي‌كه شواهد ملموس و عيني نشان مي‌دهد كه ميزان تخريب پوشش جنگلي و تبديل جنگل به ساير كاربري‌ها در جنگل‌هاي هيركاني رو به افزايش است و اين يك واقعيت انكارناپذير است.