فرسايش ژنتيكي توده هاي شمشاد خزري

شمشاد (Buxus hyrcana) از مهم ترين و باارزش ترين گونه هاي درختي پهن برگ و هميشه سبز جنگل هاي شمال كشور محسوب مي شود. مشاهدات حاكي از بروز خشكيدگي اين درخت بر اثر دو قارچ عامل بلايت (Cylindrocladium buxicola و Calonectria pseudonaviculata) و آفت شب پره شمشاد (Cydalima perspectalis) در بسياري از رويشگاه هاي آن است. تأثير خشكيدگي و از بين رفتن درختان بر استمرار بقاي توده هاي شمشاد موضوعي است كه بايد به دقت بررسي شود؛ زيرا كاهش تعداد نمونه هاي هر گونه اي با تأثير بر تنوع و تمايز ژنتيكي باعث بروز فرسايش ژنتيكي در آن گونه مي شود. تنوع و تمايز ژنتيكي جمعيتهاي شمشاد در مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور به وسيله مطالعه الگوي پروتئين هاي كل برگ درختان و پروتئين هاي ذخيره اي بذر درختان بررسي شد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه با وجود خشكيدگي تعداد زيادي از درختان شمشاد، جمعيت هاي مختلف آن از تنوع قابل ملاحظه اي برخوردار هستند. با وجود تنوع ژنتيكي قابل ملاحظه جمعيتهاي شمشاد، اما تمايز جمعيت هاي درختان با نتاجشان متفاوت است. اين مسئله مي تواند ناشي از قطعه قطعه شدن زيستگاه شمشاد خزري باشد. بررسيهاي ميداني رويشگاه هاي شمشاد نيز نشان مي دهد كه وسعت جمعيت هاي آن كاهش يافته و به صورت ايزوله درآمده است. در چنين شرايطي جمع آوري انتخابي بذر از بعضي جمعيت ها براي برنامه هاي حفاظتي و جنگل كاري، مي تواند باعث از دست رفتن برخي ژنها شده و ساختار ژنتيكي جمعيت هاي آينده را تغيير دهد. بنابراين انتخاب تعداد محدود جمعيت براي بذرگيري يا تجديد حيات در آينده مي تواند در درازمدت منجر به فرسايش ژنتيكي جمعيتها شود. لذا توصيه مي شود نهادهاي اجرايي مسئول احياي رويشگاه هاي شمشاد به جمع آوري از اكوتيپ هاي محلي توجه ويژه اي داشته باشند.

no abstract