تنوع ريختي برگ و صفات جوانه‌زني بذر تيس (Sorbus aucuparia L.) در جنگل هيركاني

تيس درختي است با پراكنش بسيار محدود و در مرز بالاي درختي جنگل‌هاي شمال كشور پراكنش دارد. در اين تحقيق، هفت رويشگاه تيس از شرق به غرب جنگل هيركاني شناسايي و رفتار جوانه‌زني بذر و تنوع در صفات ريختي برگ ارزيابي شد. آناليز چندمتغيره نشان داد كه جمعيت‌هاي تحت بررسي از نظر صفات ريختي تحت مطالعه از يكديگر متمايز نشده‌اند و تنها برخي از پايه‌هاي رويشگاه اندبيل به‌دليل داشتن تفاوت معني‌دار در قاعدۀ برگ، از درختان ديگر متمايز شدند. نتايج درصد جوانه‌زني نشان داد كه در تيمار سرد و تيمار تركيبي سرد و گرم، جوانه‌زني بعد از حدود 70 هفته، به حدود 100 درصد رسيد. سرعت جوانه‌زني در تيمار سرد، در هفتۀ 55 به اوج خود رسيد و حدود 90 درصد بذور در اين تيمار در هفتۀ 55 جوانه زدند. در تيمار تركيبي گرم و سرد، قبل از هفتۀ 50، سرعت جوانه‌زني به حداكثر خود و با درصد جوانه‌زني تجمعي به حدود 40 درصد رسيد، ولي از اين هفته تا هفتۀ 55 سرعت جوانه‌زني مجدد كند شد و از هفته 55 تا هفته 60 نقطه دوم اوج خود را با درصد جوانه‌زني حدود 80 درصد تجربه كرد. نتايج تحقيق نشان داد كه برگ درخت تيس در شمال ايران از تنوع ريختي زيادي برخوردار نيست و بذر تيس نيز از نظر قوۀ ناميه و زايايي مشكلي ندارد و خواب طولاني بذر (نياز به دو زمستان‌گذراني) سبب شده است كه نهالستان‌هاي كوهستاني با ناآگاهي از اين موضوع در توليد نهال از بذر آن ناموفق باشند.