بررسي اصالت روايت منقول از امام علي(ع) درباره اهميت شناخت ناسخ و منسوخ با استفاده از روش تحليل اسناد – متن

در منابع حديثي اهل سنت، روايتي وجود دارد كه بر اساس آن، حضرت علي(ع) به فرد قصه‌پردازي كه به دانش ناسخ و منسوخ تسلط نداشت، فرمود: «هَلَكتَ و أهلَكتَ». اين روايت، به يكي از مباني نقلي قائلين به وقوع نسخ در قرآن تبديل شده تا با تأكيد بر اهميت و جايگاه والاي اين علم در حوزه دانش‌هاي قرآني، وقوع گسترده پديده نسخ در قرآن را اثبات نمايند. پژوهش حاضر، اصالت‌سنجي اين روايت در سده نخست هجري را به عنوان هدف دنبال مي‌نمايد. بدين منظور با استفاده از روش تحليل اسنادمتن و شناسايي حلقه مشترك، افراد كليدي نقل و گسترش اين روايت در بوم‌هاي مختلف حديثي شناسايي شده و با تكيه بر منابع حديثي اهل سنت، اعتبار افراد و طرق مؤثر در نقل آن به بوته سنجش گذاشته شده است. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه اين روايت كه به احتمال زياد، حوزه حديثي مصر را بايد زادبوم آن قلمداد نمود، اولاً از نظر محتوايي دچار اضطراب در نقل است و ثانياً از نظر سندي، طريقي كه به واسطه آن، روايت در بوم عراق گسترش يافته، طريق معتبري نزد اهل سنت محسوب نمي‌شود. لذا اين روايت را نمي‌توان به عنوان مبناي محكمي براي اثبات اهميت حياتي دانش ناسخ و منسوخ و وقوع گسترده آن در قرآن كريم در نظر گرفت.