استانداردهاي كتابخانه‌ هاي بيمارستاني: حلقه مفقوده در اعتباربخشي ملي بيمارستان‌ هاي ايران

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي از سال 1389 اعتباربخشي بيمارستان‌هاي كشور را برنامه‌ريزي كرده و اولين دوره اين اعتباربخشي را در سال‌هاي 1391 و 1392 به شكل دولتي و اجباري اجرا نموده است. اين در حالي است كه چهارمين دوره اين اعتباربخشي از سال 1398 تا 1399 در 19 محور و با استفاده از 110 استاندارد و 514 سنجه انجام‌گرفته است. پنجمين محور از محورهاي 19 گانه در اين اعتباربخشي مربوط به فناوري و مديريت اطلاعات سلامت بوده است. محور مذكور خود داراي شش بخش فرعي‌تر و شامل سنجه‌هايي در رابطه با قابليت‌هاي سامانه اطلاعات بيمارستان، ثبت صحيح و كامل داده‌ها، نگهداشت تجهيزات سخت‌افزاري و نرم‌افزاري، امنيت داده‌ها، فرآيند تشكيل و تكميل پرونده‌هاي پزشكي و الكترونيك نمودن خدمات بيمارستان است. با اندكي تأمل در بخش فناوري و مديريت اطلاعات سلامت از مجموعه استانداردهاي اعتباربخشي ملي بيمارستان هاي ايران درمي‌يابيم كه سنجه‌هاي اين بخش در حوزه مديريت اطلاعات بيشتر بر داده هاي بيمار تمركز دارد. درحالي‌كه مديريت منابع علوم پزشكي و خدمات اطلاعات دانش‌بنيان در بيمارستان‌ها مورد غفلت واقع‌شده است. به‌عبارت‌ديگر نقش كتابخانه به عنوان عضوي از پيكره بيمارستان و خدمات كتابداران و اطلاع‌رسانان پزشكي در زمينه گردآوري، سازمان‌دهي و اشاعه اطلاعات در اعتباربخشي ملي بيمارستان‌ها به فراموشي سپرده‌شده است.استانداردهاي كميسيون مشترك اعتباربخشي سازمان هاي بهداشتي و درماني آمريكا (Joint Commission on Accreditation of Healthcare Organization(JCAHO)) به عنوان مهم‌ترين اسناد بين‌المللي در زمينه اعتباربخشي بيمارستان محسوب مي‌شود. دراين سند كه اساس راهنماي جامع استانداردهاي اعتباربخشي ملي بيمارستان‌هاي ايران نيز مي‌باشد بر دسترسي به اطلاعات دانش‌بنيان (Knowledge base Information) توجه و تأكيد شده است. به اين صورت كه در نهمين استاندارد از استانداردهاي مديريت اطلاعات، بيمارستان ملزم شده است تا نظام اطلاعات، منابع و خدمات لازم به منظور برآورده كردن نيازهاي اطلاعاتي دانش‌بنيان را فراهم نمايد. همچنين، بر فراهم آوري اين منابع و دقت و روزآمدي آن‌ها تأكيد شده است. استانداردهاي كتابخانه هاي بيمارستاني از ديگر اسناد مهم در اين زمينه است كه انجمن كتابداري پزشكي آمريكا آن را منتشر كرده است. اين سند شامل 11 استاندارد مي باشد كه در آن بر دسترسي به اطلاعات دانش بنيان به عنوان يكي از عناصر اصلي مديريت اطلاعات بيمارستان تأكيد شده است. در اولين استاندارداين سند، كتابخانه به عنوان واحد اصلي مسئول در امر توسعه سيستم هاي اطلاعاتي و نيز ارائه خدمات در جهت رفع نيازهاي سازمان به اطلاعات دانش بنيان معرفي گرديده است. نقش و اهميت اطلاعات در تصميم‌گيري‌هاي باليني و بحث پزشكي مبتني بر شواهد ((Evidencebased medicine (EBM) بر كسي پوشيده نيست. از طرفي گردآوري، سازمان‌دهي، ارزيابي و اشاعه اين اطلاعات جزو وظايف اصلي كتابخانه هاي بيمارستاني است. آموزش سواد اطلاعاتي به كاربران (شامل پزشكان، پرستاران، پيراپزشكان، مديران و بيماران) و ارائه خدمات اطلاعاتي متنوع به گروه‌هاي باليني نيز نقش هاي ديگري هستند كه اين نوع كتابخانه ها ايفا مي كنند. بر اين اساس منطق حكم مي كند كه ارزيابي اين بخش از بيمارستان و خدمات آن بايد جزء لاينفك اعتبارسنجي بيمارستان باشد. در نظر گرفتن كتابخانه هاي بيمارستاني در فرايند اعتباربخشي، علاوه بر آنكه باعث ارتقاي آن‌ها در راستاي خدمت رساني به جامعه پزشكي مي شود، مي‌تواند ظرفيت و بهره مندي از تخصص هاي كتابداران و اطلاع‌رسانان پزشكي را نيز ايجاد نمايد. بد نيست متوليان تدوين و بازنگري استانداردهاي اعتباربخشي ملي بيمارستان هاي ايران در ويرايش هاي جديد اين سند، استانداردهاي كتابخانه هاي بيمارستاني را هم مدنظر قرار دهند.