كاوشي نو در ماهيت ديه از منظر فقه اسلامي

ماهيت ديه از مباحث تأثيرگذار در بحث ديات است و تاكنون سه ديدگاه عمده در اين زمينه ابراز شده است. مقالۀ حاضر ديدگاه كمتر شناخته‌شده‌اي را تقويت كرده است كه ديه را بدل رضايت مي‌داند. اين ديدگاه بر آن است كه ديه نه مجازات است، نه جبران خسارت و نه تلفيقي از اين دو، بلكه ماهيت آن بدل رضايت است. در اين ديدگاه ديه ماهيت شرعي ندارد، بلكه ماهيت كاملاً عرفي دارد كه شرع بدون تغيير ماهيت آن را امضا كرده است. در كاركرد عرفي، ديه در قدم اول مالي است كه براي جلب رضايت مجني‌عليه و اولياي دم پرداخت مي‌شود تا آتش نزاع و كينه خاموش شود. در عين حال، التيامي بر بعضي زخم‌ها و جبراني برخي خسارت‌هاي آنها نيز مي‌شود. مطابق اين ديدگاه دست حكومت اسلامي در تغيير ميزان ديه با توجه به اقتضائات زمان باز است.