بازخواني نگاه سلفيان به اجتهاد و تقليد

در قرون اوليۀ اسلامي باب اجتهاد باز بود، اما رفته‌رفته باب اجتهاد انسداد يافت و اجتهاد در چارچوب چهار مذهب فقهي الزامي‌ شد. در اين ميان افرادي مثل ابن‌تيميه به اين رويكرد انتقاد كردند و باب اجتهاد را مفتوح دانستند. از سدۀ دوازدهم و به پيروي از ابن‌تيميه، جريان‌هاي سلفي، انفتاح باب اجتهاد را مطرح كردند و امروزه وهابيان، اخوان‌المسلمين و سلفيان جهادي به انفتاح باب اجتهاد معتقدند، اما ميان اين گروه‌ها اختلافات فراواني در موضوعات اجتهاد و تقليد وجود دارد. بيشتر علماي وهابي از اينكه خود را مجتهد مطلق بدانند، دوري مي‌كنند و بيشتر خود را مجتهد منتسب به فقه احمدبن حنبل مي‌دانند و در اين زمينه نظريۀ تمذهب را مطرح كرده‌اند كه مورد انتقاد ناصرالدين الباني قرار گرفته است. وي معتقد است علماي وهابي بايد به سمت اجتهاد مطلق بروند. بزرگان اخوان‌المسلمين مثل سيد سابق و يوسف قرضاوي خود را مجتهد مطلق دانسته، اما تقليد يا اتّباع از ديگر مذاهب را جايز مي‌دانند. نويسندگان سلفيۀ جهادي نيز خود را مجتهد مطلق مي‌دانند و بر همين اساس به تكفير ديگران مي‌پردازند. اين مقاله به‌صورت كتابخانه‌اي و با روش توصيفي_تحليلي به بررسي اجتهاد و تقليد در نگاه سلفيان مي‌پردازد و اختلافات بزرگان سلفي در اين زمينه را بررسي مي‌كند و در انتها به برخي از پيامدهاي اين ديدگاه اشاراتي دارد.