فقه تعامل با پيروان مذاهب اسلامي

فقه با تمام امور انسان، گره خورده است. رسالت فقه، بيان وظايف، بايد‌ها و نبايد‌هاي زندگي فردي و اجتماعي است. يكي از مسائل اثرگذار در جامعۀ اسلامي، چگونگي تعامل با پيروان مذاهب است. رويكرد فقه به اين بخش از زندگي چگونه است؟ آيا فقه ساكت است يا از فقه مي‌توان نظريه‌اي را استنتاج كرد؟ برخي، سرچشمۀ خشونت را فقه معرفي مي‌كنند و مباني فكري گروه‌هاي افراطي را در فقه سنتي مذاهب مي‌دانند. اين پژوهش با روش توصيفي تحليلي و با بهره‌گيري از متون فقهي مذاهب اسلامي، در پي اثبات اين نظريه است كه مجموعه احكام اجتماعي فقه در حوزۀ تعامل با مذاهب، نظام‌واره، يك هدف كلان را در بستر اجتماع دنبال مي‌كند؛ آن هدف كلان تعامل همگرايانه با پيروان مذاهب است نه تعامل واگرايانه. نگاه منفي در فقه مذاهب، ناشي از عدم عمق نگري به فقه است كه با ديدگاه‌هاي مجتهدان مذاهب منطبق نيست. رويكرد مجموعه مذاهب فقهي همراه با قواعدي است كه جامعۀ اسلامي ‌را به‌سوي همدلي، محبت و امت‌واحده، سوق مي‌دهد. بدينسبب دانشمندان مذاهب افزون‌بر نقد مبناي خشونت و برخوردهاي فيزيكي، پيروان خود را به تعامل مثبت توصيه كرده و مي‌كنند. دفاع مالي، سياسي و نظامي‌ را از پيروان مذاهب ديگر مانند مذهب خود واجب مي‌دانند.