تحليل ذي‌نفع و مدل‌سازي بازيگران كليدي طرح تحول نظام سلامت در جمهوري اسلامي ايران

ايران از سال 1393 با بسيج منابع چشمگير، طرح تحول نظام سلامت را در دستور خود قرار داد. كه با اجرايي شدن اين طرح، ذي‌نفعان به گونه‌هاي مختلف تحت تأثير قرار گرفتند و با استفاده از منابع اقتدار خويش بر طرح اثراتي داشته‌اند. بالطبع شناسايي و مدل‌سازي آن‌ها مي‌توانست دلالت‌هاي قابل توجهي براي مديريت و سياست‌گذاري نظام سلامت داشته باشد. در اين پژوهش با استعانت از روش تحليل ذي‌نفع كه هدف آن بررسي و مديريت ذي‌نفعان يك طرح خاص است، به تشريح ذي‌نفعان در نسبت طرح تحول پرداختيم. در اين روش با استفاده از مشخصه‌هاي مختلفي از جمله قدرت، انتفاع، موضع و ... ذي‌نفعان را شناسايي‌ كرده و سپس با استفاده از مدل‌هاي مختلف پيش‌ساخته و يا نوآورانه به مدل‌سازي ذي‌نفعان پرداخته‌ايم. اين مطالعه پس از شناسايي ذي‌نفعان كليدي، شش مشخصه اصلي را به نسبت هركدام از آن‌ها سنجيده و با تركيب مشخصه‌هاي مختلف به مدل‌سازي آن‌ها مبادرت ورزيد. برخي از مدل‌ها پيش‌ساخته و به صورت گرته‌برداري از مطالعات مشابه بوده است و برخي ديگر از ابداعات اين پژوهش به حساب مي‌آيند. در اين مقاله اهميت و جايگاه نگاه سياسي و نقش‌آفريني بازيگران مختلف در عرصه خط‌مشي‌گذاري سلامت روشن مي‌شود. در قسمت ارائه راهبرد مقاله، راهبردهايي كه بايستي به نسبت ذي‌نفعان مختلف اتخاذ مي‌شد به تصوير كشيده شده است. طبق مدل ذي‌نفعان بايد بر اساس چهار نقش «نقش‌بده»، «مطلع نگه‌دار»، «راضي نگه‌دار» و «حداقل تلاش» تقسيم شوند و بر اين اساس با آن‌ها تعامل صورت گيرد. اين تقسيم‌بندي ذي‌نفعان كليدي مي‌تواند در طراحي طرح‌هاي آتي در نظام سلامت راه‌گشا باشد.