مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - ارزيابي كارايي مدل تعادل آب به روش تورنت‌ويت در دشت اراك

چكيده فارسي :

يكي از مهم‌ترين نتايج در معادله تعادل آب براي هر منطقه طبيعي يا پهنه آبي و نيز يكي از مهم‌ترين اجزاي چرخه هيدرولوژيكي، محاسبه تبخير و تعرق است. هدف اصلي تحقيق حاضر، شناسايي تغييرات ايجادشده ناشي از اثرات تغيير اقليم در تعادل آب منطقه با استفاده از تحليل آماري است. براي رسيدن به اين هدف، داده‌هاي ميانگين ماهانه دما، بارش، دبي، تبخير و تعرق بالقوه با استفاده از فرمول تورنت‌ويت محاسبه شد. با استفاده از داده‌هاي 69 ايستگاه هيدرومتري با سابقه آمار 50 سال، ابتدا رابطه دما، بارش و تبخير و تعرق با به‌كارگيري روش تورنت‌ويت، در دشت اراك به‌دست آمد. پارامترهاي موجود در معادله تعادل آب ازجمله: تبخير واقعي و ميزان رطوبت خاك در اين منطقه با استفاده از مدل تورنت‌ويت در هر ماه برآورد شد. نتايج نشان داد تعيين زمان دبي رواناب در حفظ و احياي دشت اراك بسيار حائز اهميت است. نمودار آب‌وهوايي اصلاح‌شده تبخير و تعرق بالقوه، درك بصري رابطه بين رواناب و رطوبت ايجادشده ناشي از آن را در دشت اراك ميسر مي‌سازد. اين نمودار مي‌تواند به‌عنوان يك ابزار استاندارد در تعيين تقاضاي مناسب آب به‌منظور مديريت منابع آب، با در نظر گرفتن حفاظت و احياي تالاب ميقان، مورداستفاده قرار گيرد. نتيجه برآورد مدل تعادل آب در دشت اراك نشان داد كه در محدوده موردمطالعه و در ماه‌هاي تير (ژوئيه) و مرداد (اوت) بيشترين مقدار تبخير و تعرق و در ماه‌هاي آذر (دسامبر)، دي (ژانويه)، بهمن (فوريه) و اسفند (مارس) كم‌ترين مقدار تبخير و تعرق رخ داده است. در اين منطقه در هفت ماه از سال شامل دي (ژانويه)، بهمن (فوريه)، اسفند (مارس)، آوريل (فروردين)، آبان (نوامبر) و آذر (دسامبر)، مقدارET كمتر از ميزان بارندگي است، اما مازاد آب (WS) نياز آبي زمين (GS) را تأمين نمي‌كند، بنابراين، رواناب، در منطقه رخ نمي‌دهد.