بررسي جايگاه زمين ساختي افيوليت ملانژ شمال مكران بر اساس شيمي كاني ها، جنوب خاوري ايران

منطقه مورد بررسي بخشي از افيوليت شمال مكران، واقع در جنوب خاوري ايران است. اين مجموعه، حاوي يك توالي نسبتا كامل از سنگ‌كره‌ي اقيانوسي است كه در آن بخش گوشتهاي و پوستهاي به خوبي حفظ شده است. عمده ساختارهاي منطقه شامل گسلهاي رورانده با روند WNWESE با شيب به سمت شمال و شمالشرق هستند كه در نتيجه‌ي عملكرد آنها مواد سنگي به سمت SSW رانده شده‌اند. فراوانترين واحد سنگي تشكيل دهنده‌ي توالي گوشته‌اي اين مجموعه‌ي افيوليتي، پريدوتيت است. كاني‌هاي اليوين، ارتوپيروكسن، كلينوپيروكسن و اسپينل، سازنده‌هاي اصلي اين سنگ‌ها بوده و بافت‌هاي غالب در آنها دانه‌اي، پوئي‌كليتيك و مشبك هستند. بررسي ريزپردازش الكتروني كاني‌هاي اليوين، پيروكسن و اسپينل در دونيت و هارزبورژيت نشان مي‌دهد اليوين از نوع فورستريت (Fo:8790)، ارتوپيروكسن از نوع انستاتيت (En:8891)، كلينوپيروكسن از نوع ديوپسيد (En:4448,Wo:48–52) و اسپينل آلومنيومكروم‌دار (Spl:5469, Chr:21–36) است. ميانگين عدد منيزيم (Mg#=Mg/(Mg+Fe+2)) در اليوين، ارتوپيروكسن و كلينوپيروكسن به ترتيب 0.86، 0.92، 0.96 و ميانگين عدد كروم (Cr#=Cr/Cr+Al+Fe3+) در اسپينل 0.27 مي‌باشد. تركيب شيميايي اليوين و اسپينل نشان مي‌دهد پريدوتيت‌هاي مورد بررسي از نوع ابيسال بوده، به گوشته‌ي زير پوسته‌ي اقيانوسي تعلق دارند و متحمل 10 تا 15 درصد ذوب بخشي شده‌اند. بر اساس نمودارهاي جدا كننده‌‌ي محيط‌هاي زمين‌ساختي، پريدوتيت‌هاي مكران خصوصيات پشته ميان اقيانوسي را به نمايش گذاشته و شواهدي كه نمايانگر محيط فرورانش باشد، در آنها مشاهده نمي‌شود. بنابراين افيوليت شمال مكران در يك حوضه كششي بين دو بلوك قاره‌اي تشكيل شده است. خرده قاره‌ي ايران مركزي (بلوك لوت) در سمت شمالشمال‌شرق و باريكه‌ي قاره‌ا‌ي باجكاندوركان، در جنوبجنوب‌غرب اين حوضه‌ي اقيانوسي قرار داشته‌اند.