تحليل الگوي همديدي گردوغبارهاي فراگير دورۀ سرد استان خوزستان

پديدۀ گردوغبار در سال‌هاي اخير در فصل سرد، به يكي از معضلات جدي استان خوزستان تبديل شده است. هدف از اين تحقيق، بررسي و تحليل الگوي همديدي گردوغبارهاي فراگير استان خوزستان در دورۀ سرد سال است. براي اين منظور داده‌هاي 20 ايستگاه سينوپتيكي از سازمان هواشناسي براي يك دورۀ كامل اقليمي 1988ـ۲۰۱۷ استخراج شده است. سپس با اجراي تحليل خوشه‌اي به شناسايي الگوهاي مؤثر بر گردوغبارهاي خوزستان پرداخته شده است؛ نتايج نشان داد چهار الگوي جوّي در ايجاد اين پديده در فصل سرد مؤثر بوده‌اند: 1. كم‌فشار درياي خزر پرفشار سيبري، پرفشار اروپا؛ 2. پرفشار ادغامي اروپا، مديترانه كم‌فشار سودان، كم‌فشار شمال خزر؛ 3. كم‌فشار درياي عرب و پرفشار شمال آفريقا؛ 4. پرفشار سيبري كم‌فشار سودان و كم‌فشار مديترانه بوده است. الگوي اول (كم‌فشار درياي خزر پرفشار سيبري، پرفشار اروپا) بيشترين ميزان فراواني و غالب‌ترين الگوي شناسايي شده است. با اين حال، موقعيت مكاني فرود بلند مديترانه در الگوهاي شناسايي‌شده با تغييراتي همراه بوده و گاهي به‌سمت نواحي شمالي آفريقا كشيده شده است. بنابراين هنگامي كه يك فرود عميق در شرق مديترانه ايجاد شود كه جريانات شرق‌سوي آن با موج‌بادهاي شمال آفريقا هم‌محور شوند و در نهايت در منطقۀ جنوب‌غرب كشور با واگرايي بالايي به هم ادغام شوند، در صورت فراهم بودن شرايط محيطي، با ايجاد ناپايداري در سطح زمين كه ناشي از قرارگيري كم‌فشارهاي تراز دريا بر روي بيابان‌هاي بزرگ خاورميانه است، پديدۀ گردوغبار در استان خوزستان ايجاد خواهد شد. علاوه بر اين، در تشديد و شكل‌گيري گردوغبار و فعال شدن كانون‌هاي گردوغباري در منطقه، اختلاف ‌شيو فشاري از عوامل مؤثر و مهم بر رخداد اين پديده بوده است. شناخت الگوهاي سينوپتيكي مولد طوفان‌هاي گردوغبار در فصول مختلف سال به پيش‌بيني رخداد گردوغبار و صدور پيش‌آگاهي در اين زمينه براي آمادگي و پيشگيري از اثرات سوء آن تا حد امكان كمك مي‌كند.