نقش و اقدامات فاطميان مصر در شكوفايي مظاهر فرهنگي و تمدني با تأكيد بر رواداري مذهبي

دوره فاطميان از دوره‌هاي برجسته تاريخ اسلام است كه با توجه به گستره زماني و وسعت قلمرو حكومتي سزاوار تحقيقات جدي و جديد است. حكومت دويست‌ساله‌شان بر مصر و تأثيرگذاري‌شان بر تمدن اسلامي به ‌خودي خود كافي است كه آنها را شايسته چنين امعان نظري كند. تحقيق حاضر با هدف شناخت اقدامات عملي فاطميان مصر در راستاي كمك به ايجاد تمدن اسلامي انجام شده است. بدين منظور اقدامات عملي خلفاي فاطمي، كه از مظاهر تمدن‌ساز محسوب مي‌شود، نظير مناسبات ايشان با قدرت‌هاي همجوار، ساخت و ايجاد مراكز علمي و كتاب‌خانه‌ها، تشكيل كرسي‌هاي علمي در قالب دارالحكمه‌ها و دارالعلم‌ها و فعاليت‌هاي ديگر نظير ترجمه و تأليف كتب بررسي شده است. پژوهش حاضر به روش توصيفي‌تحليلي با استناد به منابع تاريخي و دست اول بر اين نكته نيز تأكيد مي‌كند كه فاطميان در دوره حكومت بر مصر توانستند به دليل اقتضائات سياسي‌اجتماعي در جهت آرمان‌هاي آزادي‌خواهانه‌شان و در راستاي كمك به تمدن‌سازي مسلمانان سياست تسامح‌گرايانه‌اي را در پيش بگيرند. اتخاذ اين رويكرد و سياست تساهل و تسامح در برابر اديان و مذاهب ديگر به ميزان چشمگيري در شكل‌گيري تمدن اسلامي قرون سوم و چهارم، كه از آن به دوران طلايي تمدن اسلامي ياد مي‌شود، تأثيرگذار بوده و چون مناسبات اين دولت با دولت‌هاي همجوار و هم‌زمان در اين تأثير‌گذاري و نقش آنان در شكوفايي فرهنگ و تمدن و رواداري مذهبي تأثير داشته است، اين محور نيز در آغاز نوشتار بررسي مي‌شود.