مديريت توليد پايدار ذرت دانه‌اي در ايران: رويكرد منافع اجتماعي

ذرت به عنوان يكي از اساسي‌ترين فرآورده‌هاي زراعي، جايگاه و نقش استراتژيك مهمي در ايران دارد؛ به طوري كه به عنوان يك محصول مهم در همه استان‌هاي ايران كشت مي‌شود و كشاورزان از كشت آن كسب درآمد مي‌كنند. اما اين محصول نياز به مصرف آب و كود بالايي دارد و همين امر منجر به آلودگي شديد آب‌هاي زيرزميني مي‌گردد و هزينه‌هاي گزافي را به محيط‌زيست وارد مي‌نمايد و كشت پايدار آن را به خطر مي اندازد. بنابراين لازم است جايگاه هر استان با توجه به منافع اجتماعي حاصل از كشت ذرت مشخص گردد. از اين‌رو، در اين مطالعه ارزش كنوني منافع اقتصادي، هزينه‌هاي زيست‌محيطي و در نهايت منافع اجتماعي كشت ذرت‌دانه‌اي در استان‌هاي مختلف ايران طي دوره زماني 1392-1379 محاسبه شد. به منظور محاسبه هزينه‌هاي زيست‌محيطي، آب خاكستري حاصل از كشت اين محصول محاسبه شد. در نهايت منافع اجتماعي در استان‌هاي مختلف محاسبه و رتبه هر استان تعيين گرديد. نتايج نشان داد كه همه استان هاي كشور داراي منافع اقتصادي بوده، اما با محاسبه آب خاكستري و در نتيجه هزينه زيست محيطي مشخص شد كه استان هاي مازندران، فارس و خراسان شمالي به ترتيب بيش ترين هزينه زيست محيطي را در نتيجه كشت ذرت ايجاد مي كنند كه اين امر منجر به زيان اجتماعي در برخي از اين استانها شده است. هم چنين، نتايج نشان داد استان هاي كهكيلويه و بويراحمد، قزوين و آذربايجان شرقي بيش ترين منافع اجتماعي را در كشت ذرت دانه اي به خود اختصاص داده اند. اين در حالي است كه استانهاي خوزستان، كرمانشاه و فارس كه در سالهاي گوناگون بيش ترين سطح زيركشت ايران را به خود اختصاص داده اند از منافع اجتماعي پايين تري برخوردار مي باشند به گونه اي كه استان كرمانشاه با زيان اجتماعي روبرو است. بنابراين، لازم است تصميم هاي توليدي در راستاي دست يابي به توليد پايدار با توجه به منافع اجتماعي انجام گيرد.